Badania i raport zrealizowano w ramach naboru o objęcie wsparciem z Planu Rozwojowego dotyczącego realizacji projektu w ramach naboru Inwestycji A.3.1.1 pt. „Zbudowanie systemu koordynacji i monitorowania regionalnych działań na rzecz kształcenia zawodowego, szkolnictwa wyższego oraz uczenia się przez całe życie, w tym uczenia się dorosłych” nr umowy o objęcie wsparciem KPO/22/LLL/U/0013.
Wstęp
Dynamiczne przeobrażenia gospodarki światowej – przyspieszona cyfryzacja, rozwój sztucznej inteligencji, zielona transformacja energetyczna oraz zmiany demograficzne – sprawiają, że jakość kapitału ludzkiego staje się jednym z kluczowych zasobów rozwojowych regionów.
Coraz większego znaczenia nabiera nie tylko poziom formalnej edukacji, lecz także zdolność regionalnych społeczności do adaptowania się do warunków trwałej niepewności, tworzenia innowacji oraz współpracy w złożonym, wielokulturowym otoczeniu. W takich warunkach edukacja i kompetencje przestają być jedynie domeną polityki społecznej – stają się fundamentem konkurencyjności gospodarczej, spójności społecznej oraz odporności na kryzysy.
Województwo pomorskie należy do grona regionów, które w minionych latach podchodziły do swojego rozwoju w sposób perspektywiczny, konsekwentnie budując go w oparciu o sektor usług wiedzochłonnych, zieloną energetykę oraz nowoczesne technologie. Dodatkowo Pomorze nie od dziś umiejętnie wykorzystuje atuty swojego położenia, inwestując we wsparcie sektorów związanych z gospodarką morską. Rzeczywistość głębokich globalnych zmian oraz – trwających równolegle – ogólnoświatowych kryzysów wymaga jednak stałego monitorowania, na ile system edukacji oraz struktura kompetencji mieszkańców nadążają za tempem zmian cywilizacyjnych i potrzebami rynku pracy. Odpowiedzią na tę potrzebę jest „Analiza mocnych i słabych stron Pomorza w zakresie edukacyjno-kompetencyjnym, z uwzględnieniem potrzeb rynku pracy (analiza porównawcza na tle pozostałych polskich województw)” – narzędzie diagnostyczne pozwalające syntetycznie ocenić zarówno jakość edukacji, jak i stopień rozwoju kluczowych kompetencji przyszłości w układzie regionalnym.
Badanie obejmuje 11 grup czynników – 4 związane z obszarem edukacji oraz 7 dotyczących kompetencji – od efektywności i powszechności kształcenia, przez przedsiębiorczość, kompetencje cyfrowe, współpracę i innowacyjność, po świadomość ekologiczną oraz zdolność funkcjonowania w środowisku międzykulturowym. Łączna ocena województw opiera się w 65 proc. na czynnikach edukacyjnych oraz w 35 proc. na kompetencyjnych, co odzwierciedla znaczenie systemu edukacji jako głównego „generatora” przyszłych zasobów kompetencyjnych.
Tegoroczna edycja „Barometru IBnGR” poświęconego edukacji i kompetencjom stanowi kontynuację badań zapoczątkowanych w 2024 roku1, co pozwala nie tylko porównać województwo pomorskie z innymi regionami kraju, lecz także uchwycić dynamikę zmian – w tym wzmocnienia i osłabienia poszczególnych obszarów. Analiza pokazuje, że Pomorze utrzymuje pozycję w krajowej czołówce, jednak jego przewagi nie są już tak wyraźne jak rok wcześniej, a rozkład mocnych, przeciętnych i słabych stron staje się bardziej zróżnicowany. W ramach niniejszego badania podjęto próbę nie tylko wskazania powyższych zmian, ale również odpowiedzi na pytanie z czego one wynikają i czy należy je traktować jako symptomy spowolnienia rozwojowego Pomorza. Celem niniejszej analizy jest również przedstawienie aktualnego miejsca województwa pomorskiego na mapie edukacyjno-kompetencyjnej Polski oraz wskazanie kluczowych wyzwań i potencjałów rozwojowych w perspektywie najbliższych lat.
1 Barometr Edukacyjno-Kompetencyjny Pomorza 2024, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2024, [dostęp online]
…