Autor: Marcin Węgrzynowicz

Koniunktura gospodarcza

Oceny koniunktury gospodarczej w województwie pomorskim na koniec II kwartału 2017 r. w ujęciu branżowym były generalnie dobre. W pięciu spośród siedmiu analizowanych sektorów liczba przedsiębiorców pozytywnie oceniających warunki gospodarowania przeważała nad liczbą opinii negatywnych. Niezmiennie najlepsze noty cechowały sektor informacji i komunikacji, w którym wartość wskaźnika ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa w czerwcu br. sięgnęła +30,4 pkt. Trzeba jednak nadmienić, że było to przeciętnie mniej niż w poprzednich dwóch kwartałach i minimalnie więcej niż w czerwcu 2016 r.

Dobrze sytuację gospodarczą oceniali również reprezentanci firm działających w sektorze handlu detalicznego (+23,3 pkt. pod koniec kwartału), handlu hurtowego (+18,7 pkt.), transportu i gospodarki magazynowej (+12,9 pkt.) oraz przetwórstwa przemysłowego (+4,7 pkt.). We trzech pierwszych przypadkach były to noty wyższe od obserwowanych pod koniec I kwartału 2017 r. Na szczególną uwagę zasługują przede wszystkim nastroje w handlu detalicznym, najlepsze przynajmniej od początku 2011 r., od kiedy prowadzone jest niniejsze badanie. Mogą być one w pewnej mierze spowodowane wzrostem zamożności gospodarstw domowych, związanym z uruchomieniem rządowego programu 500+.

Negatywne nastroje cechowały przedsiębiorców reprezentujących budownictwo (–4,3 pkt.) oraz sektor zakwaterowania i usług gastronomicznych (–2,3 pkt.). W obydwu przypadkach oceny te były jednak lepsze niż pod koniec I kwartału br., choć to akurat nie powinno dziwić, gdyż ożywienie w sezonie letnim jest dla tych branż naturalne i notuje się je praktycznie każdego roku.

Wykres 1. Indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa wg sektorów w województwie pomorskim w okresie VI 2016 – VI 2017

Przedział wahań wskaźnika wynosi od –100 do +100. Wartości ujemne oznaczają przewagę ocen negatywnych, dodatnie – pozytywnych.
Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych GUS

W czterech spośród siedmiu analizowanych branż odnotowano poprawę, biorąc za punkt odniesienia sytuację sprzed roku (czerwiec 2016 r.). Skokowy wzrost (+15,8 pkt.) nastąpił jedynie w przypadku handlu detalicznego. Dość wyraźny był on w sektorze transportu i gospodarki magazynowej (+6,5 pkt.) oraz handlu hurtowego (+5,0 pkt.), a nieznaczny (+1,0 pkt.) w branży informacji i komunikacji. Zauważalny regres w ujęciu rocznym odnotowano jedynie w przypadku zakwaterowania i usług gastronomicznych (–4,4 pkt.). Mógł się on w dużej mierze wiązać z gorszymi niż przed rokiem warunkami pogodowymi, które przełożyły się na zmniejszenie liczby przybywających nad Bałtyk turystów. Nieznaczne pogorszenie w ujęciu rok do roku odnotowano także w sektorach budownictwa (–1,4 pkt.) oraz przetwórstwa przemysłowego (–0,2 pkt.).

W czterech sektorach koniunktura gospodarcza w województwie oceniana była lepiej niż przeciętnie w Polsce. Szczególnie dużą różnicę widać było w przypadku handlu detalicznego (+12,0 pkt. względem kraju) oraz handlu hurtowego (+8,3 pkt.). Mając na uwadze nastroje reprezentantów pierwszej z tych branż, w połowie 2017 r. województwo pomorskie znalazło się na drugim miejscu wśród wszystkich polskich regionów. Znacznie niższe, choć nadal zauważalne dysproporcje wewnątrzkrajowe in plus z perspektywy Pomorza dotyczyły sektorów: informacji i komunikacji (+3,0 pkt.) oraz przetwórstwa przemysłowego (+1,0 pkt.).

W gorszej sytuacji niż przeciętnie w kraju znaleźli się natomiast reprezentanci branży przede wszystkim zakwaterowania i usług gastronomicznych, gdzie indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa kształtował się na poziomie o prawie 18 pkt. niższym od wartości ogólnopolskiej. Nieznacznie gorzej od przedsiębiorców z Polski ogółem swoją sytuację ocenili też pomorscy przedsiębiorcy działający w branżach: budownictwa (–3,5 pkt.) oraz transportu i gospodarki magazynowej (–1,5 pkt.).

Na podstawie indeksu przewidywanej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa można mówić o optymistycznych nastrojach przedsiębiorców – przeważały one w pięciu spośród siedmiu analizowanych sektorów. Pod tym względem wyróżnia się – za sprawą zbliżającego się sezonu – zakwaterowanie i usługi gastronomiczne (+15,9 pkt.), budownictwo (+15,1) oraz handel hurtowy (+11,0 pkt.). Pogorszenie spodziewane jest w sektorze transportu i gospodarki magazynowej (–4,6 pkt.) oraz informacji i komunikacji (–2,6 pkt.). W drugim przypadku może ono wynikać z coraz większego nasycenia lokalnego rynku oraz akcentowanego przez reprezentantów wielu firm deficytu specjalistów z branży IT. Warto mieć na uwadze, że ogólna przewaga opinii pozytywnych dotyczyła nie tylko Pomorza, ale całej polskiej gospodarki – w skali kraju polepszenia swojej sytuacji spodziewali się reprezentanci wszystkich analizowanych sektorów.

Działalność przedsiębiorstw

Na koniec czerwca 2017 r. liczba podmiotów gospodarki narodowej wyniosła 291,1 tys. W stosunku do marca br. uległa ona zwiększeniu o prawie 3,5 tys. podmiotów. Większy wzrost odnotowano natomiast w ujęciu rocznym – w tym czasie liczba podmiotów gospodarczych wzrosła o prawie 7 tys. (2,4 proc.). Rozpoczęty prawie cztery lata temu stały wzrost przedsiębiorczości jest zatem kontynuowany. Dotyczy on oczywiście przede wszystkim przedsiębiorstw najmniejszych i poprzez rosnące najprawdopodobniej zjawisko samozatrudnienia wpisuje się w obserwowany wzrost popytu na pracę.

Wyniki działalności przedsiębiorstw w drugim kwartale 2017 r. były bardzo dobre. W porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku, produkcja sprzedana przemysłu wzrosła o 8,8 proc., sprzedaż detaliczna towarów – o 10,7 proc., a produkcja budowlano­‑montażowa – aż o 20,4 proc.

Drugi kwartał 2017 r., był z perspektywy przedsiębiorstw przemysłowych dobry. W maju i czerwcu miał miejsce wzrost produkcji sprzedanej w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego. Był on szczególnie zauważalny w pierwszym z tych miesięcy, kiedy zwiększył się o prawie 14 proc. Jedynie wynik kwietniowy był niższy (o 3 proc.) od wyniku odnotowanego przed rokiem.

Wyniki notowane w sektorze produkcji budowlano­‑montażowej były dość analogiczne do tych z sektora przemysłowego – w maju i czerwcu były zauważalnie wyższe od poziomu produkcji w tym samym czasie w 2016 r., natomiast w kwietniu okazały się niższe. Na szczególną uwagę zwraca wynik czerwcowy – o ponad 20 proc. wyższy niż przed rokiem. Generalnie obraz branży jest w tym roku wyraźnie lepszy niż w roku poprzednim – przez pierwszych sześć miesięcy jedynie w kwietniu odnotowano niższy (o 5,1 proc.) poziom produkcji niż przed rokiem.

Wykres 2. Dynamika produkcji sprzedanej, budowlano­‑montażowej i sprzedaży detalicznej w województwie pomorskim w okresie I 2014 – VI 2017

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

II kwartał 2017 r. był bardzo udany z punktu widzenia sprzedaży detalicznej. We wszystkich trzech miesiącach odnotowano wartości wyraźnie wyższe niż przed rokiem, odpowiednio o: 15,4 proc., 13,1 proc. oraz 10,7 proc. Jako że wyższy poziom sprzedaży detalicznej towarów odnotowano również w pierwszych trzech miesiącach br., można śmiało stwierdzić, że przełamany został trend spadkowy, który – z wyjątkiem sierpnia ub. r. – trwał przez cały poprzedni rok. Wzrost popytu zgłaszanego przez gospodarstwa domowe na lokalnym rynku może wynikać m.in. ze względu na wypłaty z budżetu państwa w ramach programu 500+.

Handel zagraniczny

W II kwartale 2017 r. wartość eksportu wyniosła 2252,6 mln euro, zaś importu – 2531,0 mln euro. Saldo handlu zagranicznego było więc ujemne i wyniosło –278,4 mln euro. Od początku 2017 r. wartość eksportu sięgnęła 4418,8 mln euro, a importu 5254,5 mln euro, co przełożyło się na ujemne saldo w obrotach handlowych przekraczającą 835 mln euro.

W porównaniu do obrotów z II kwartału 2016 r. zaobserwowano znaczące zmniejszenie wolumenu importu (o 7,1 proc.), lecz przede wszystkim eksportu (aż o 27,7 proc.).

W II kwartale 2017 r. struktura towarowa eksportu z województwa pomorskiego nieco odbiegała od tego, co obserwowano w poprzednich miesiącach obecnego roku. Zwraca uwagę przede wszystkim wzrost udziału grupy statków, łodzi oraz konstrukcji pływających, który wyniósł 17,6 proc., podczas gdy w I kwartale 2017 r. było to 13,6 proc. Wzrósł również udział drugiej największej grupy eksportowanych towarów – maszyn i urządzeń elektrycznych: w II kwartale 2017 r. stanowiły one 14,9 proc. wartości eksportu, podczas gdy w I kwartale tylko 10,0 proc. Grupa ta w ogólnej strukturze pozostała jednak dominująca. Mniejszy udział przypadł paliwom (8,1 proc.) oraz rybom i skorupiakom (7,7 proc.). Udział wymienionych czterech grup w eksporcie województwa pomorskiego wyniósł w II kwartale 2017 r. 48,3 proc. To o 6,6 pkt. proc. więcej niż w I kwartale br.

Wykres 3. Struktura kierunkowa eksportu z województwa pomorskiego w II kwartale 2017 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie

W strukturze kierunkowej największym udziałem cechowały się Niemcy (19,2 proc.) oraz Holandia (10,6 proc.) Na kolejnych pozycjach plasowały się: Norwegia (7,3 proc.) oraz Szwecja (7,1 proc.). Biorąc z kolei pod uwagę obroty od początku 2017 r. niekwestionowanym liderem są Niemcy (21,0 proc.). W pierwszej trójce znalazło się jeszcze miejsce dla Holandii (9,9 proc.) oraz Norwegii (6,9 proc.). Wśród odbiorców dominują państwa UE, na które przypadało ponad 69 proc. sprzedaży zagranicznej województwa.

Cechą pomorskiego importu jest wysoki poziom koncentracji towarowej. Warto mieć na uwadze, że struktura towarowa importu jest w znacznym stopniu kształtowana przez strukturę towarową eksportu. Wynika to z faktu, iż pomorskie importuje towary podlegające przetworzeniu, które następnie są eksportowane. Zjawisko to dało się zaobserwować również w II kwartale 2017 r. Na najważniejsze produkty sprowadzane z zagranicy, tzn.: paliwa (26,3 proc.), maszyny i urządzenia elektryczne (12,4 proc.) oraz statki, łodzie, konstrukcje pływające (10,9 proc.) przypadało łącznie 49,5 proc. importu. W II kwartale 2017 r. zarysował się też istotny (7,8 proc.) udział produktów z branży ryb i skorupiaków, której udział w skali całego 2017 r. wynosi 10,0 proc., a więc co ciekawe o 0,5 pkt. proc. więcej niż towarów z grupy statków, łodzi i konstrukcji pływających.

W II kwartale 2017 r. najistotniejszym partnerem importowym – głównie za sprawą paliw – pozostała Rosja (24,5 proc. importu). Mniejszy strumień produktów trafił do województwa pomorskiego z Chin (13,7 proc.), Norwegii (8,0 proc.) oraz Niemiec (7,7 proc.). Od początku roku najwięcej towarów spłynęło na Pomorze również z Rosji (25,0 proc.) oraz Chin (13,0 proc.), a także z Norwegii (8,3 proc.) oraz z Niemiec (7,2 proc.).

Wykres 4. Struktura kierunkowa importu do województwa pomorskiego w II kwartale 2017 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie.

Rynek pracy i wynagrodzenia

Według stanu na koniec II kwartału 2017 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 318,2 tys. osób. W stosunku do końca marca wzrosło o 2,2 tys., a w porównaniu do końca czerwca 2016 r. – o 17,3 tys. Tempo wzrostu zatrudnienia było nieznacznie wyższe od tempa obserwowanego w okresie od kwietnia do czerwca 2016 r. oraz w stosunku do I kwartału 2017 r.

Wykres 5. Wielkość zatrudnienia i poziom przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w województwie pomorskim w okresie I 2014 – VI 2017

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

W czerwcu 2017 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 4589 zł. Oznacza to niespełna 3‑procentowy spadek w stosunku do poziomu wynagrodzeń pod koniec poprzedniego kwartału. W relacji do wynagrodzenia sprzed roku odnotowano wyraźny, znacząco przekraczający poziom inflacji, wzrost (5,7 proc.). Oznacza to utrzymanie tendencji realnej zwyżki płac.

W ślad za rosnącym zatrudnieniem przyszedł ubytek bezrobotnych. Na koniec czerwca 2017 r. ich liczba sięgnęła 52,2 tys. Jest to o 22,0 proc. mniej niż przed rokiem oraz o 15,5 proc. mniej niż pod koniec I kwartału. Stopa bezrobocia wynosiła 5,9 proc. Była ona o 1,1 pkt. proc. niższa niż pod koniec pierwszego kwartału oraz o 1,7 pkt. proc. niższa niż przed rokiem. Tak dobre dane dotyczące osób pozostających bez pracy obserwowano ostatnio w 2008 r.

Wykres 6. Liczba bezrobotnych i ofert pracy zgłoszonych do urzędów pracy w województwie pomorskim w okresie I 2014 – VI 2017

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

Niska w porównaniu z poprzednimi kwartałami oraz latami wielkość populacji bezrobotnych ogółem to również efekt zmian sytuacji bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Uwagę zwraca zwłaszcza wyższy od dynamiki ogółem spadek bezrobotnych długotrwale (–28,3 proc. r/r). Nieco niższy, choć nadal bardzo wyraźny spadek zaobserwowano w tym samym okresie w grupie osób 50+ zarejestrowanych w urzędach pracy (–21,0 proc.). Obserwowane zmiany potwierdzają bardzo wysoki popyt na pracę, stwarzający szansę powrotu na rynek tym, których kompetencje mogły już ulec dezaktualizacji. Jeżeli popyt na pracę będzie nadal tak znaczący, to istnieje szansa na trwałą ich integrację z rynkiem pracy. Podobną dynamikę zmian zaobserwowano wśród osób w wieku do 30 r. życia. W ciągu roku z grupy tej ubyło 20,6 proc. osób, co jest efektem ponadprzeciętnej chęci do ewentualnego przekwalifikowania się oraz wysokiej gotowości do zmiany miejsca zamieszkania cechujących ludzi młodych.

Długoterminowe ożywienie obserwowane na rynku pracy było także do pewnego stopnia widoczne w liczbie ofert zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy. W czerwcu 2017 r. wpłynęło ich 10,8 tys. Było to odpowiednio: o 7 proc. mniej niż w marcu 2017 r. i o 3,4 proc. mniej niż przed rokiem. Pomimo nieznacznych spadków, bezwzględną liczbę ofert pracy z czerwca br. należy zinterpretować jako nadal wysoką, oddającą realną, dobrą sytuację na pomorskim rynku pracy.

Barometr innowacyjności

W II kwartale 2017 r. w Biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informację o 1107 wynalazkach zgłoszonych do opatentowania. Liczba zgłoszeń pochodzących z województwa pomorskiego sięgnęła 52, co stanowiło 4,7 proc. wszystkich zgłoszonych wynalazków. Jest to odsetek niższy od obserwowanego w I kwartale br.

Omawiane wartości cechuje wysoka zmienność, dlatego też warto posiłkować się informacjami o zgłoszeniach wynalazków analizowanymi narastająco. Od początku roku w biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informacje o 2441 zgłoszeniach, z czego 135 zgłoszeń pochodziło z Pomorza. Stanowiło to 5,5 proc. z liczby wszystkich opublikowanych zgłoszeń.

Wykres 7. Liczba pomorskich wynalazków zgłoszonych i opublikowanych w Biuletynie Urzędu Patentowego

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Udział województwa w liczbie zgłaszanych patentów jest niższy od udziału regionu w liczbie mieszkańców całej Polski (6,0 proc. w 2016 r.), czy też w liczbie ogólnopolskich przedsiębiorstw (6,8 proc.). Niemniej, należy mieć na uwadze, iż statystyka patentowa jest zdominowana przez zgłoszenia z województwa mazowieckiego, w tym w szczególności z Warszawy.

W strukturze zgłoszonych patentów przez pomorskich wynalazców po nieco ponad 21 proc. dotyczyło różnych procesów przemysłowych i transportu (Dział B w Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej) oraz Działu F – budowy maszyn; oświetlenia; ogrzewania; uzbrojenia; techniki minerskiej. Istotnym, ponad 19‑procentowym udziałem cechował się również dział C – chemia i metalurgia. Największa nadreprezentacja względem kraju dotyczyła działu F (+9,8 pkt. proc. względem kraju), natomiast największe odchylenie in minus w porównaniu z resztą Polski dotyczyło działu A (–7,0 pkt. proc. względem kraju).

Tabela 1. Ogólnopolskie oraz pomorskie zgłoszenia wynalazków opublikowane w Biuletynie Urzędu Patentowego wg Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej (MKP) w II kw. 2017 r.

Dział MKP	Pomorskie	Polska
Dział A – Podstawowe potrzeby ludzkie	9,6%	16,6%
Dział B – Różne procesy przemysłowe; Transport	21,2%	21,6%
Dział C – Chemia; Metalurgia	19,2%	22,8%
Dział D – Włókiennictwo; Papiernictwo	0,0%	0,8%
Dział E – Budownictwo; Górnictwo	7,7%	9,8%
Dział F – Budowa maszyn; Oświetlenie; Ogrzewanie; Uzbrojenie; Technika minerska	21,2%	11,4%
Dział G – Fizyka	11,5%	10,4%
Dział H – Elektrotechnika	9,6%	6,6%
RAZEM	100,0%	100,0%

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Ważniejsze wydarzenia

Modernizacja nadmorskiej drogi
Droga wojewódzka nr 215, łącząca nadmorskie miejscowości, zostanie przebudowana. Poza poprawą stanu nawierzchni planowane są budowa parkingów i systemu odprowadzenia wód deszczowych. To wspólna inicjatywa samorządu wojewódzkiego i Władysławowa.

Goldman Sachs zainteresowany Gdańskiem?
Spółka ELQ Investors wchodząca w skład grupy kapitałowej Goldman Sachs zakupiła dwa budynki biurowe na terenie Arkońska Business Park. Nie wiadomo jeszcze, jakie są konkretne plany jednego z największych banków inwestycyjnych na świecie odnośnie tej lokalizacji.

PERN zbuduje kolejne zbiorniki
Spółka PERN planuje wybudowanie w Górkach Zachodnich sześć nowych zbiorników do magazynowania ropy naftowej o pojemności po 100 tys. metrów sześciennych każdy. W tym celu zakupiła w Gdańsku działki o łącznej powierzchni ponad 50 tys. m kw.

Nowe inwestycje metropolitalne
Zarząd Województwa Pomorskiego podjął decyzje o dofinansowaniu ze środków unijnych 16 projektów przygotowanych przez samorządy w ramach tzw. Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych. Inwestycje obejmą m.in. wyremontowanie peronów oraz przystanków SKM oraz budowę ścieżek rowerowych w Trójmieście i na Kaszubach. Łączna wartość inwestycji to 317 mln zł.

Nowy magazyn ładunków agro w Gdyni
W OT Port Gdynia powstał nowy magazyn dedykowany ładunkom agro. Grupa Kapitałowa OT Logistics, będąca właścicielem portu, zapowiedziała już, że niebawem w Gdańsku powstanie cały terminal służący odbiorowi tego typu ładunków.

Terminal LNG w Gdańsku?
Komisja Europejska dofinansuje kwotą 1,05 mln euro prace studyjne mające na celu realizację budowy w Gdańsku terminalu LNG małej skali. Wnioskodawcami projektu są Grupa Lotos oraz Gaz­‑System. Terminal ma mieć charakter bazy przeładunkowej, bunkrowania i dystrybucji LNG do odbiorców końcowych i stacji paliw.

Nauta buduje taklowiec
Stocznia Remontowa Nauta rozpoczęła budowę taklowca na zlecenie stoczni Vaagland z Norwegii. Nowa jednostka rybacka będzie służyła połowowi oraz sprawianiu na miejscu złowionej ryby.

Nowe zlecenia Stoczni Crist
Gdyńska stocznia Crist na mocy umowy podpisanej z STX France zbuduje bloki dwóch ponad 300‑metrowych wycieczkowców. Francuski zleceniodawca jest jednym z czołowych europejskich producentów statków pasażerskich typu cruizer.

Nowe nabrzeże w Porcie Gdańsk
Pod koniec br. w Porcie Gdańsk ruszy budowa głębokowodnego nabrzeża przystosowanego do przyjmowania dużych jednostek. Zarząd Portu ma zamiar przeznaczyć na ten cel około 200 mln zł. Długość nabrzeża będzie wynosić 900 m.

Nauta zbuduje okręt dla Szwedów
Gdyńska Stocznia Remontowa Nauta zbuduje platformę rozpoznania radioelektronicznego dla Królewskiej Szwedzkiej Marynarki Wojennej. Kontrakt o wartości 730 mln koron szwedzkich zostanie zrealizowany w latach 2017‑2020.

Nowe inwestycje na kolei
Marszałkowie Mieczysław Struk i Wiesław Byczkowski 25 kwietnia podpisali 8 umów o dofinansowanie projektów węzłów integracyjnych. Powstaną w Nowym Dworze Gdańskim, Władysławowie, Jastarni, Sopocie Kamiennym Potoku, Gościcinie, Tczewie i Pucku. Zmodernizowany zostanie również budynek dworca podmiejskiego w Gdyni Głównej.

Social Media Convent
Już po raz piąty odbyła się w Gdańsku impreza Social Media Convent. 40 prelegentów i niemal 500 uczestników dyskutowało na temat m.in. komunikacji w sferze mediów społecznościowych oraz najnowszych trendów i prognoz dotyczących tej branży.

Lotos wypłaci dywidendę
Grupa Lotos, po raz pierwszy od 2007 r., zdecydowała się podzielić z akcjonariuszami zyskiem. Proponowana dywidenda na jedną akcję spółki wyniesie 1 zł.

Odbyły się Targi e‑Handlu
Po raz pierwszy w Gdańsku odbyły się Targi e‑Handlu. Wydarzenie zgromadziło ponad 100 wystawców usług handlu przez internet.

Stocznia Crist buduje prom

Gdyńska Stocznia Crist rozpoczęła budowę promu pasażersko­‑samochodowego na zlecenie islandzkiego armatora. Koniec prac zaplanowano na połowę przyszłego roku.

infoShare za nami
W AmberExpo odbyła się 11. edycja największej w Europie Wschodniej konferencji poświęconej nowoczesnym technologiom. W wydarzeniu uczestniczyło prawie 7 tys. osób, wśród których znaleźli się przedstawiciele ponad 200 start­‑upów z wielu krajów świata.

Euro Styl sprzedany
Warszawska grupa Dom Develpoment nabyła za kwotę 260 mln zł trójmiejską spółkę deweloperską Euro Styl. Będzie ona jednak dalej funkcjonowała pod swoją marką.

Lotos Upstream w miejsce Lotos Petrobaltic
W Grupie Lotos powstała nowa spółka – Lotos Upstream. Przejmie ona dotychczasowe kompetencje spółki wydobywczo­‑poszukiwawczej Lotos Petrobaltic, a także posiadane przez nią koncesje.

200 nowych etatów w Lacroix
Największy w Polsce producent elektroniki motoryzacyjnej – Lacroix Electronics – otwiera 200 nowych etatów w swoim kwidzyńskim zakładzie.

Energa Wytwarzanie odwołała zarząd
Rada Nadzorcza spółki Energa Wytwarzanie podjęła decyzję o odwołaniu dotychczasowych członków zarządu – Roberta Szaja, Bartosza Duzinkiewicza oraz Romana Pionkowskiego. Pełniącym obowiązki prezesa zarządu został Łukasz Malinowski.

Inwestycje w Przodkowie i Żukowie
Marszałkowie Mieczysław Struk i Ryszard Świlski podpisali z samorządowcami z Żukowa i Przodkowa dwie umowy na dofinansowanie projektów inwestycyjnych. Inwestycja w Żukowie obejmuje budowę węzła integracyjnego, a w Przodkowie – wyposażenie obiektów użyteczności publicznej ekologicznym ogrzewaniem.

Japończycy inwestują w Gdańsku
Pochodzący z Japonii koncern Ricoh otwiera w Gdańsku centrum usług biznesowych, które zlokalizowane będzie w Olivia Business Centre. Azjatycka firma specjalizuje się m.in. w produkcji cyfrowych wielofunkcyjnych urządzeń biurowych.

Inwestycja Grupy Marine Harvest
Norweski potentat z branży rybnej otwiera w Gdańsku centrum wsparcia biznesowego. Zatrudnienie w nim znajdzie docelowo 100 specjalistów z branż m.in. IT oraz księgowości.

Swarovski w Gdańsku
Austriacki producent szlifowanego kryształu otworzył swoje nowe biuro w biurowcu Yoko w gdańskim Garnizonie. Docelowo zatrudnienie znajdzie w nim około 300 osób.

Wielki magazyn energii na Pomorzu
Nieopodal Gdańska zbudowany zostanie największy w Polsce hybrydowy bateryjny magazyn energii elektrycznej o pojemności około 27 MWh. Projekt powstał z inicjatywy trzech podmiotów: Energi, Hitachi oraz Polskich Sieci Elektroenergetycznych. Zostanie on zrealizowany do 2019 r.

Odbył się VII Europejski Kongres Finansowy
W dniach 5‑7 czerwca b.r. odbył się w Sopocie VII Europejski Kongres Finansowy. Temat przewodni tegorocznego spotkania brzmiał: „Kapitał, podatki i międzynarodowa solidarność w XXI wieku”.

Gdyńskie konstrukcje płyną do Kamerunu
Energomontaż­‑Północ Gdynia wykonał konstrukcję Submerged Sal with Yoke – podwodny system cumowniczo­‑załadunkowy ulokowany u brzegów Kamerunu. Docelowo zacumowana będzie do niego pływająca konstrukcja wydobywcza gazu ziemnego.

Zwodowanie trawlera w Stoczni Nauta
W Zakładzie Nowych Budów Stoczni Nauta w Gdańsku zwodowany został częściowo wyposażony trawler rybacki. Powstał on na zamówienie duńskiej stoczni Karstensens Skibsvaerft A/S.

Zatopiony statek zostanie wydobyty
Holenderskie konsorcjum wydobędzie zatopiony w kwietniu w Stoczni Remontowej Nauta norweski chemikaliowiec Horfador V wraz z dokiem pływającym.

Modernizacja Portu Wewnętrznego
Rozpoczęła się modernizacja gdańskiego Portu Wewnętrznego. W początkowej fazie obejmie ona rozbudowę i przebudowę Nabrzeża Obrońców Poczty Polskiej oraz Nabrzeża Mew.

Nowe zlecenie Stoczni Remontowej
Remontowa Shipbuilding wybuduje sześć holowników na zlecenie Polskiej Marynarki Wojennej. Pierwsza z jednostek zostanie ukończona w 2019 r.

IV Forum Korytarza Transportowego Bałtyk­‑Adriatyk
W Gdańsku debatowano nad zintegrowaniem transeuropejskiego transportu. Spotkanie miało na celu wymianę poglądów oraz przedstawienie stanu aktualnych prac nad rozwojem paneuropejskiego korytarza transportowego z portów Bałtyku do Triestu nad Adriatykiem.

115 mln zł na rewitalizację pomorskich miast
Marszałkowie Mieczysław Struk oraz Wiesław Byczkowski podpisali 13 umów o dofinansowanie projektów dotyczących kompleksowej rewitalizacji wybranych dzielnic pomorskich miast. Projekty zrealizowane zostaną w Gdyni (Witomino­‑Radiostacja, rejon ulic Zamenhofa i Opata Hackiego, Oksywie), Tczewie (Stare Miasto i Zatorze), Kartuzach (centrum miasta) oraz Wejherowie (śródmieście).

Gryfy Gospodarcze 2017 przyznane
Statuetki Gryfa Gospodarczego 2017 przyznano sześciu przedsiębiorstwom: FLEK Import­‑Eksport (2 nagrody), VIVADENTAL, FENIKS, FLEX POLAND, POLDANOR oraz BIOVICO. Ponadto laureatem statuetki specjalnej za całokształt działalności została spółka miejska Gdańskie Inwestycje Komunalne.

Koniunktura gospodarcza

Oceny koniunktury gospodarczej w województwie pomorskim w I kwartale 2017 r. w ujęciu branżowym były dobre. W pięciu spośród siedmiu analizowanych sektorów liczba przedsiębiorców pozytywnie oceniających warunki gospodarowania przeważała nad liczbą opinii negatywnych. Niezmiennie najlepsze noty cechowały sektor informacji i komunikacji, w którym wartość wskaźnika ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa w marcu sięgnęła +38,4 pkt. Była ona porównywalna w odniesieniu do IV kw. 2016 r. oraz nieznacznie wyższa niż w III kw. 2016 r.

Dobrze sytuację gospodarczą oceniali również reprezentanci firm działających w sektorze transportu i gospodarki magazynowej (+10,9 pkt. na koniec I kwartału), handlu hurtowego (+9,5 pkt.), przetwórstwa przemysłowego (+9,4 pkt.) oraz handlu detalicznego (+6,9 pkt.). W dwóch spośród tych sektorów – przetwórstwie przemysłowym i handlu hurtowym – noty te były wyższe od obserwowanych pod koniec IV kwartału 2016 r. Na szczególną uwagę zasługują przede wszystkim nastroje w przetwórstwie przemysłowym, najlepsze od początku III kw. 2016 r., a także w branży transportu i gospodarki magazynowej, które – pomimo tego, że minimalnie niższe niż w IV kw. 2016 r. – są zdecydowanie wyższe niż w I, II oraz III kw. ub.r.

Negatywne nastroje cechowały sektor budownictwa (–16,5 pkt.) oraz zakwaterowania i usług gastronomicznych (–14,8 pkt.). O ile w przypadku tego drugiego jest to dość naturalnym zjawiskiem, wynikającym z sezonowego charakteru turystyki na Pomorzu, o tyle szczególnie niepokoi sytuacja w sektorze budownictwa. Nie dość, że pesymistyczne nastroje dotykają ten sektor od półtorej roku miesiąc w miesiąc, to jeszcze marcowa ocena była najniższa od maja 2014 r.

Wykres 1. Indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa wg sektorów w województwie pomorskim w okresie od marca 2016 do marca 2017 r.

Przedział wahań wskaźnika wynosi od –100 do +100. Wartości ujemne oznaczają przewagę ocen negatywnych, dodatnie – pozytywnych.
Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych GUS

W czterech spośród siedmiu analizowanych branż (handel detaliczny, handel hurtowy, zakwaterowanie i usługi gastronomiczne oraz transport i gospodarka magazynowa) odnotowano poprawę, biorąc za punkt odniesienia sytuację sprzed roku (marzec 2016 r.). Wyraźny wzrost (powyżej 8 pkt.) nastąpił w przypadku pierwszych dwóch z tych sektorów. Istotny regres w ujęciu rocznym odnotowano jedynie w sektorze informacji i komunikacji (–10,0 pkt.), co może wynikać z pewnego nasycenia lokalnego rynku IT. Nieznacznie gorsze nastroje niż w marcu 2016 r. odnotowano także w przetwórstwie przemysłowym (–4,3 pkt.) oraz w budownictwie (–3,6 pkt.).

W trzech sektorach koniunktura gospodarcza w województwie oceniana była lepiej niż przeciętnie w Polsce. Najwyraźniej różnicę widać było w przypadku przetwórstwa przemysłowego (+8,8 pkt. względem kraju) oraz informacji i komunikacji (+6,6 pkt.). Mając na uwadze nastroje reprezentantów ostatniej z tych branż, pod koniec I kw. 2017 r. województwo pomorskie znalazło się na piątym miejscu wśród wszystkich polskich regionów. Znacznie niższe dysproporcje wewnątrzkrajowe in plus z perspektywy Pomorza dotyczyły handlu hurtowego (+1,7 pkt.).
W gorszej sytuacji niż przeciętnie w kraju znaleźli się natomiast reprezentanci branży przede wszystkim zakwaterowania i usług gastronomicznych, gdzie indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa kształtował się na poziomie o ponad 21 pkt. niższym od wartości ogólnopolskiej. W rezultacie pomorskie znalazło się na 14. pozycji wśród wszystkich województw. Warto jednak zwrócić uwagę na sezonowość tego zjawiska – I oraz IV kwartał rokrocznie uznawane są przez lokalnych przedsiębiorców z branży zakwaterowania i usług gastronomicznych za najgorsze w skali roku. Należy się spodziewać, że sytuacja odwróci się w II kwartale 2017 r.

Na podstawie indeksu przewidywanej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa można mówić o optymistycznych nastrojach przedsiębiorców. Polepszenia swojej sytuacji spodziewali się reprezentanci aż sześciu sektorów – wszystkich oprócz handlu hurtowego, gdzie zresztą zakładane pogorszenie szacowano na zaledwie 0,1 pkt. Szczególnie pozytywne nastroje dotyczyły sektorów: przetwórstwa przemysłowego (+13,4 pkt.), zakwaterowania i usług gastronomicznych (+11,0 pkt.) oraz handlu hurtowego (+10,7 pkt.). Warto mieć na uwadze, że ogólna przewaga opinii pozytywnych dotyczyła nie tylko Pomorza, ale całej polskiej gospodarki – w skali kraju polepszenia swojej sytuacji spodziewali się reprezentanci wszystkich siedmiu sektorów.

Działalność przedsiębiorstw

Na koniec marca 2017 r. liczba podmiotów gospodarki narodowej wyniosła 287,7 tys. W stosunku do grudnia 2016 r. uległa ona zwiększeniu o 0,9 tys. podmiotów. Większy wzrost odnotowano natomiast w ujęciu rocznym – w tym czasie liczba podmiotów gospodarczych wzrosła o 4,5 tys. (1,6 proc.). Rozpoczęty prawie cztery lata temu stały wzrost przedsiębiorczości jest zatem kontynuowany. Dotyczy on oczywiście przede wszystkim przedsiębiorstw najmniejszych i poprzez rosnące najprawdopodobniej zjawisko samozatrudnienia wpisuje się w obserwowany wzrost popytu na pracę.

Wyniki działalności przedsiębiorstw w pierwszym kwartale 2017 r. były bardzo pozytywne. W porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku, sprzedaż detaliczna towarów wzrosła o 18,1 proc., produkcja budowlano­‑montażowa – o 11,4 proc., a produkcja sprzedana przemysłu – o 5,3 proc.

Pierwszy kwartał 2017 r. był bardzo dobry dla przedsiębiorstw przemysłowych. Nie tylko w marcu, lecz również i w styczniu oraz lutym miał miejsce wzrost produkcji sprzedanej w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego. Był on szczególnie zauważalny w styczniu, kiedy wyniósł prawie 11 proc. W branży tej kontynuowany jest zatem trwający już od kilku lat trend wzrostowy.

Sektor produkcji budowlano­‑montażowej, po bardzo słabym 2016 r., wyraźnie ożywił się od początku br. Po trwającym od maja do grudnia 2016 r. okresie, w którym produkcja była niższa niż w analogicznym okresie roku poprzedniego, w styczniu 2017 r. nastąpiło bardzo wyraźne przełamanie (ponad 19 proc. wzrost w stosunku do stycznia 2016 r.). Również w lutym oraz marcu odnotowano wyraźnie wyższe – odpowiednio: o 15,0 proc. i o 11,4 proc. – wartości niż przed rokiem.

Wykres 2. Dynamika produkcji sprzedanej, budowlano­‑montażowej i sprzedaży detalicznej w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do marca 2017 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

I kwartał 2017 r. był bardzo udany również z punktu widzenia sprzedaży detalicznej. We wszystkich trzech miesiącach odnotowano wartości wyraźnie wyższe niż przed rokiem, odpowiednio o: 16,9 proc., 14,6 proc. oraz 18,1 proc. Wiele wskazuje na to, że tym samym uda się przełamać trend spadkowy, który – z wyjątkiem sierpnia ub.r. – trwał przez cały poprzedni rok. Wzrost popytu zgłaszanego przez gospodarstwa domowe na lokalnym rynku może wynikać m.in. ze względu na wypłaty z budżetu państwa w ramach programu 500+.

Handel zagraniczny

W I kwartale 2017 r.¹ wartość eksportu wyniosła 2166,2 mln euro, zaś importu – 2723,5 mln euro. Saldo handlu zagranicznego było więc ujemne i przekroczyło 557 mln euro.

W porównaniu do obrotów z I kwartału 2016 r. zaobserwowano wyraźne zmniejszenie wolumenu eksportu (o ponad 12 proc.), a także wzrost importu (o 5,1 proc.).

W I kwartale 2017 r. struktura towarowa eksportu z województwa pomorskiego nieco odbiegała od tego, co obserwowano w poprzednich kwartałach. Zwraca uwagę przede wszystkim znaczny spadek udziału tradycyjnie dominującej w pomorskim eksporcie grupy statków, łodzi oraz konstrukcji pływających, który wyniósł jedynie 13,6 proc., podczas gdy w IV kwartale 2017 r. – 16,8 proc., a w III kwartale 2016 r. – aż 23,1 proc. Spadek ten może w dużej mierze wynikać z pogorszenia koniunktury w branży wydobywczej offshore. Nieco mniejszy udział przypadł paliwom (10,5 proc.) oraz maszynom i urządzeniom elektrycznym (10,0 proc.). Wymienione trzy grupy towarowe odpowiadały za 34,1 proc. eksportu w I kwartale 2017 r. Dla porównania – w całym 2016 r. było to łącznie aż 48,8 proc. sprzedaży zagranicznej województwa. Różnica ta została w 2017 r. pokryta wzrostem udziału produktów takich, jak m.in.: ryby i skorupiaki, kotły, maszyny i urządzenia mechaniczne, zboża, wyroby z żeliwa i stali czy meble.

Wykres 3. Struktura kierunkowa eksportu z województwa pomorskiego w I kwartale 2017 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie

W strukturze kierunkowej największym udziałem cechowały się Niemcy (23,0 proc.). Na kolejnych pozycjach plasowały się: Holandia (9,1 proc.) Norwegia (6,4 proc.), Wielka Brytania (6,4 proc.), Francja (4,8 proc.) oraz Szwecja (4,1 proc.), Republika Czeska (4,3 proc.) oraz Wielka Brytania (4,1 proc.). Wśród odbiorców dominują państwa UE, na które przypadało prawie 69 proc. sprzedaży zagranicznej województwa.

Cechą pomorskiego importu jest wysoki poziom koncentracji towarowej. Warto mieć na uwadze, że struktura towarowa importu jest w znacznym stopniu kształtowana przez strukturę towarową eksportu. Wynika to z faktu, iż pomorskie importuje towary podlegające przetworzeniu, które następnie są eksportowane. Zjawisko to dało się zaobserwować również w I kwartale 2017 r. Na najważniejsze produkty sprowadzane z zagranicy, tzn.: paliwa (37,1 proc.) oraz maszyny i urządzenia elektryczne (12,1 proc.) przypadało łącznie 49,2 proc. importu. Zdecydowanie niższy udział niż przez cały 2016 r. (średnio 12,0 proc.) dotyczył statków, łodzi i konstrukcji pływających (8,1 proc.). Podobnie jak w przypadku eksportu tych towarów, wynika to m.in. z dekoniunktury na rynku offshore.

W I kwartale 2017 r. najistotniejszym partnerem importowym – głównie za sprawą paliw –pozostała Rosja (25,6 proc. importu). Mniejszy strumień produktów trafił do województwa pomorskiego z Chin (12,3 proc.), Norwegii (8,7 proc.), Niemiec (6,7 proc.) oraz Iraku (6,6 proc.).

Wykres 4. Struktura kierunkowa importu do województwa pomorskiego w I kwartale 2017 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie.

Rynek pracy i wynagrodzenia

Według stanu na koniec I kwartału 2017 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 316,0 tys. osób. W stosunku do końca grudnia wzrosło o 11,4 tys., a w porównaniu do końca marca 2016 r. – o 17,9 tys. Tempo wzrostu zatrudnienia było znacznie wyższe od tempa obserwowanego w okresie od końca grudnia 2015 r. do marca 2016 r. oraz nieznacznie wyższe niż w IV kwartale 2016 r.

Wykres 5. Wielkość zatrudnienia i poziom przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do marca 2017 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

W marcu 2017 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 4716 zł. Oznacza to nieznaczny, wynoszący aż 0,8 proc., wzrost w stosunku do poziomu wynagrodzeń w poprzednim kwartale. Jego nie najwyższa wartość jest uzasadniona tym, że pod koniec roku w wielu miejscach pracy przyznawane są premie, nagrody oraz dodatki, zawyżające ogólny poziom wynagrodzeń. W relacji do wynagrodzenia sprzed roku odnotowano wyraźny, znacząco przekraczający poziom inflacji, wzrost (6,2 proc.). Oznacza to utrzymanie tendencji realnej zwyżki płac.

W ślad za rosnącym zatrudnieniem przyszedł ubytek bezrobotnych. Na koniec marca 2017 r. ich liczba sięgnęła 61,8 tys. To o ponad 22 proc. mniej niż przed rokiem i o 3,6 proc. mniej niż pod koniec IV kwartału 2016 r. Stopa bezrobocia wynosiła 7,0 proc. Była ona o 0,3 pkt. proc. niższa niż pod koniec czwartego kwartału ub.r. Tak dobre dane dotyczące osób pozostających bez pracy obserwowano ostatnio w 2008 r.

Wykres 6. Liczba bezrobotnych i ofert pracy zgłoszonych do urzędów pracy w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do marca 2017 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

Niska w porównaniu z poprzednimi kwartałami oraz latami wielkość populacji bezrobotnych ogółem to również efekt zmian sytuacji bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Uwagę zwraca zwłaszcza wyższy od dynamiki ogółem spadek bezrobotnych długotrwale (–27,6 proc. r/r). Nieznacznie niższy spadek zaobserwowano w tym samym okresie w grupie osób 50+ zarejestrowanych w urzędach pracy (–20,3 proc.). Obserwowane zmiany potwierdzają bardzo wysoki popyt na pracę, stwarzający szansę powrotu na rynek tym, których kompetencje mogły już ulec dezaktualizacji. Jeżeli popyt na pracę będzie nadal tak znaczący, to istnieje szansa na trwałą ich integrację z rynkiem pracy. Jeszcze wyższą dynamikę zmian zaobserwowano w wśród osób w wieku do 30. roku życia. W ciągu roku z grupy tej ubyło aż 24,0 proc. osób. Wyższy niż przeciętnie spadek jest efektem ponadprzeciętnej chęci do ewentualnego przekwalifikowania się oraz wyższej gotowości do zmiany miejsca zamieszkania cechujących ludzi młodych.

Długoterminowe ożywienie obserwowane na rynku pracy było także do pewnego stopnia widoczne w liczbie ofert zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy. W marcu 2017 r. wpłynęło ich 11,6 tys. To o 5,1 tys. więcej niż w grudniu 2016 r., i o 16,2 proc. więcej niż przed rokiem. Obydwa te wskaźniki dobrze oddaje dobrą sytuację na pomorskim rynku pracy.

Barometr innowacyjności

W IV kwartale 2016 r. w Biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informację o 932 wynalazkach zgłoszonych do opatentowania. Liczba zgłoszeń pochodzących z województwa pomorskiego sięgnęła 54, co stanowiło 5,8 proc. wszystkich zgłoszonych wynalazków. Jest to odsetek wyższy od obserwowanego w III kwartale br.

Omawiane wartości cechuje wysoka zmienność, dlatego też warto posiłkować się informacjami o zgłoszeniach wynalazków analizowanymi narastająco. Od początku roku w biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informacje o 4004 zgłoszeniach, z czego 218 zgłoszeń pochodziło z Pomorza. Stanowiło to 5,4 proc. z liczby wszystkich opublikowanych zgłoszeń.

Wykres 7. Liczba pomorskich wynalazków zgłoszonych i opublikowanych w Biuletynie Urzędu Patentowego

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Udział województwa w liczbie zgłaszanych patentów jest niższy od udziału regionu w liczbie mieszkańców całej Polski (6,0 proc. w 2016 r.), czy też w liczbie ogólnopolskich przedsiębiorstw (6,8 proc.). Niemniej, należy mieć na uwadze, iż statystyka patentowa jest zdominowana przez zgłoszenia z województwa mazowieckiego, w tym w szczególności z Warszawy.

Struktura zgłoszonych patentów przez pomorskich wynalazców różniła się nieco w IV kwartale 2016 r. od struktury ogólnopolskiej. Po niespełna 17 proc. zgłoszeń dotyczyło podstawowych potrzeb ludzkich (Dział A w Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej) oraz Działu F – budowa maszyn; oświetlenie; ogrzewanie; uzbrojenie; technika minerska. Istotnym udziałem oraz minimalną nadreprezentacją w odniesieniu do poziomu ogólnopolskiego cechował się również dział G – fizyka (14,8 proc.; o 0,2 pkt. proc. więcej niż w skali kraju). Największa nadreprezentacja względem kraju dotyczyła natomiast działu H – elektrotechnika (13,0 proc.; o 5,5 proc. więcej niż w skali kraju).

Tabela 1. Ogólnopolskie oraz pomorskie zgłoszenia wynalazków opublikowane w Biuletynie Urzędu Patentowego wg Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej (MKP) w I kw. 2017 r.

Dział MKP	Pomorskie	Polska
Dział A – Podstawowe potrzeby ludzkie	13%	17%
Dział B – Różne procesy przemysłowe; Transport	23%	19%
Dział C – Chemia; Metalurgia	11%	25%
Dział D – Włókiennictwo; Papiernictwo	1%	0%
Dział E – Budownictwo; Górnictwo	12%	8%
Dział F – Budowa maszyn; Oświetlenie; Ogrzewanie; Uzbrojenie; Technika minerska	17%	12%
Dział G – Fizyka	13%	11%
Dział H – Elektrotechnika	10%	8%
RAZEM	100%	100%

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Ważniejsze wydarzenia

Inwestycje Ericssona i Intela
Hyperscale Customer Experience Lab – tak nazywa się wspólne przedsięwzięcie Ericssona i Intela w Gdańsku. Nowoczesne laboratorium ma służyć wprowadzaniu na rynek nowych technologii produkowanych przez te firmy.

Inwestycje Balticonu w Gdańsku
Na obszarze zlokalizowanym w okolicy Deepwater Container Terminal powstanie depot, terminal kolejowy oraz warsztat modyfikowania kontenerów. Wartą 20 mln zł inwestycje zrealizuje Balticon.

Nowy zarząd Energi
Rada nadzorcza Energi SA pełnienie funkcji zarządu powierzyła Danielowi Obajtkowi, wiceprezesa ds. finansowych – Jackowi Kościelniakowi, a wiceprezesa ds. operacyjnych – Alicji Barbarze Klimiuk. W styczniu ze stanowiska prezesa odwołany został Dariusz Kaśków.

Nauta zwodowała trawler
W Zakładzie Nowych Budów Stoczni Nauta w Gdańsku został zwodowany częściowo wyposażony trawler rybacki m/v Voyager. Jego finalnym odbiorcą będzie armator Voyager Fishing Company z Irlandii Północnej.

Hybrydowy prom w stoczni Crist
W stoczni Crist rozpoczęło się wodowanie w suchym doku hybrydowego promu P310. Jednostka powstaje na zlecenie fińskiego armatora Finferries.

Swarovski zainwestuje w Gdańsku
Austriacki koncern otwiera w Gdańsku centrum usług wspólnych. Swoje biura ulokuje w Garnizonie.

Rozbudowa Pomorskiego Centrum Logistycznego
Przy gdańskim terminalu kontenerowym trwają prace związane z rozbudową Pomorskiego Centrum Logistycznego. W połowie roku w jego magazynach będzie łącznie 88 tys. m kw. powierzchni.

Magazyn wysokiego składowania w Porcie Gdynia
W Porcie Gdynia otwarty został magazyn wysokiego składowania. Na powierzchni 5 tys. m kw. składowane będą towary drobnicowe.

PSSE na Lubelszczyźnie
Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna rozszerzyła swoją działalność na kolejne województwo – lubelskie. W podstrefie Biała Podlaska, o powierzchni 94 ha, powstanie m.in. intermodalne centrum logistyczne obsługujące eksport polskich towarów do Chin.

Nowy prezes Grupy LOTOS
Marcin Jastrzębski został powołany przez Radę Nadzorczą Grupy LOTOS na stanowisko prezesa zarządu. Wiceprezesem zarządu ds. produkcji został natomiast Jarosław Kawula.

Ograniczony kontrakt Remontowej
Firma Siem Offshore Contractors, która trzy lata temu zamówiła w Remontowa Shipbuilding cztery statki PSV, po odebraniu dwóch jednostek ograniczyła zakres umowy. Powodem tej decyzji jest spowolnienie obserwowane na rynku offshore.

Przenosiny Lufthansa Systems
Lufthansa Systems przeniesie się z Opera Office do Alchemii. Powierzchnia nowej gdańskiej siedziby niemieckiej firmy wyniesie 5 tys. m kw.

Stocznia Marynarki Wojennej w rękach Stoczni Wojennej z Radomia
Stocznia Marynarki Wojennej, która od 2009 r. była w stanie upadłości, a od 2011 r. – w stanie upadłości likwidacyjnej, zostanie przejęta przez PGZ Stocznię Wojenną z Radomia, należącą do Polskiej Grupy Zbrojeniowej. Cena wywoławcza SMW wyniosła 225 mln zł.

Inwestycje w Porcie Gdańsk
Gdański port ogłosił przetargi na modernizację fragmentu Nabrzeża Szczecińskiego oraz budowę parkingu buforowego. Obydwie inwestycje mają usprawnić pracę w porcie wewnętrznym.

Nelton zaprojektował prom dla Szwajcarów
Inżynierowie z biura projektowego Nelton z Pruszcza Gdańskiego rozpoczęli prace nad dokumentacją dotyczącą budowy promu z napędem hybrydowym, który będzie pływał po Jeziorze Czterech Kantonów w Szwajcarii.

Nowy wiceprezes PSSE
Nowym wiceprezesem Pomorskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej został Paweł Lulewicz. Wcześniej piastował on funkcję dyrektora Elbląskiego Parku Technologicznego.

Z Gdańska do Tel Awiwu
PLL LOT od czerwca uruchomią bezpośrednie połączenie lotnicze z Gdańska do Tel Awiwu. To drugi, po Ryanairze przewoźnik lotniczy, który połączy Gdańsk z Izraelem.

Pomorskie wyróżnione przez PARP
W raporcie dotyczącym stanu sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, wydanym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, województwo pomorskie uplasowało się na drugim miejscu, tuż za Mazowszem.

WP do Alchemii
Gdański oddział jednego z największych polskich portali internetowych zmieni swoją lokalizację z Wrzeszcza na będący obecnie w budowie biurowiec Argon, wchodzący w skład kompleksu Alchemia. Realizację inwestycji zaplanowano na wrzesień br.

Islandzkie zlecenie stoczni Crist
Vegageroin – Islandzki Urząd Transportu Drogowego – zamówił w stoczni Crist pasażersko­‑samochodowy prom, obsługujący kursy pomiędzy wyspami archipelagu Westmana.

Nowa zasobnia w gdyńskim porcie
Na obszarze Morskiego Terminalu Masowego Gdynia została oddana do użytku nowa masownia. Będzie ona służyła przechowywaniu ładunków masowych, jak np. węgla czy kruszywa. Nakłady inwestycyjne poniesione w tym celu przez Port Gdynia wyniosły około 18 mln zł.

Nowy kontrakt Stoczni Crist
Norweski armator – Arctic Group AS – zlecił gdyńskiej stoczni budowę jednostki typu fish carrier służącej transportowi ryb i owoców morza z farm morskich do przetwórni. Termin realizacji projektu to połowa 2018 r. Jest to drugi z serii statek budowany na zamówienie Arctic Group.

Port Gdańsk hubem Nissana
Przez nadchodzące trzy lata gdański port będzie odprawiał zdecydowanie więcej samochodów koncernu Renault Nissan Alliance. Przeznaczeniem pojazdów transportowanych do Gdańska będą rynki całej Europy Środkowo­‑Wschodniej.

Gigantyczne dofinansowanie B+R
Zarząd Województwa Pomorskiego wybrał do realizacji 30 projektów badawczo­‑rozwojowych o łącznej wartości prawie 130 mln zł. Projekty te wystartowały w konkursie w Poddziałaniu 1.1.1 „Ekspansja przez innowacje – wsparcie dotacyjne” w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Pomorskiego.

Bydłowiec opuścił Gdynię
Stocznia Remontowa Nauta przebudowała kontenerowiec „Alondra” na jednostkę przeznaczoną do przewozu zwierząt hodowlanych. Przebudowę zlecił właściciel statku – duński armator Corral Line.

Nowe połączenie ro‑ro
Statek EMS Highway będzie regularnie raz w tygodniu zawijał do gdańskiego portu po produkowane w Czechach samochody marki Hyundai. Auta będą płynęły do brytyjskiego Tilbury.

Jachtem do Nowego Dworu Gdańskiego
W ramach modernizacji Pętli Żuławskiej zaplanowane zostały kolejne inwestycje. Jedną z nich będzie otwarcie trasy żeglugowej na Tudze wraz z budową przystani żeglarskiej w Nowym Dworze Gdańskim. Zakończenie inwestycji planowane jest na 2018 r.

Polecimy do Berlina
Po majówce będzie można polecieć z Gdańska do Berlina. Połączenie będą obsługiwać linie lotnicze Air Berlin. Rejsy do stolicy Niemiec będą odbywały się codziennie.

Najnowocześniejsza rafineria w Gdańsku
Za sprawą realizacji wartego 2,3 mld zł projektu EFRA, gdańska rafineria ma się stać najnowocześniejszą w całej Unii Europejskiej. Inwestycja rozpoczęła się w kwietniu ub.r., a jej finalizacja planowana jest na drugi kwartał 2018 r.

Dobre wyniki LOTOSU
Zysk netto Grupy Kapitałowej LOTOS wyniósł w ub.r. ponad 1,1 mld zł, podczas gdy w 2015 r. koncern odnotował stratę w wysokości ponad 260 mln zł. Wyniki te cieszą tym bardziej, że osiągnięte zostały w trudnych warunkach – przy relatywnie niskim poziomie cen ropy naftowej.

YDP zamyka działalność
Young Digital Planet, będąca częścią fińskiej Grupy Sanoma, znika z rynku. Likwidacja YDP oznaczać będzie utratę pracy dla kilkudziesięciu osób zatrudnionych w gdyńskim biurze spółki.

Spadek zysku ENERGI
Zysk netto Grupy ENERGA wyniósł w 2016 r. 147 mln zł. To o prawie 700 mln zł mniej niż w roku 2015.

¹ Dane za rok 2017 pochodzą ze zbioru otwartego, co oznacza, że przez cały rok sprawozdawczy rejestrowane są dane dotyczące wszystkich miesięcy (bieżących i poprzednich w przypadku dosyłania brakujących danych) oraz korekt rejestrowanych za okres sprawozdawczy, którego dotyczą.

Koniunktura gospodarcza

Oceny koniunktury gospodarczej w województwie pomorskim w IV kwartale 2016 r. w ujęciu branżowym były raczej dobre. W czterech spośród siedmiu analizowanych sektorów liczba przedsiębiorców pozytywnie oceniających warunki gospodarowania przeważała nad liczbą opinii negatywnych. Niezmiennie najlepsze noty cechowały sektor informacji i komunikacji, w którym wartość wskaźnika ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa we wrześniu sięgnęła +40,9 pkt. To wyraźnie więcej niż przeciętnie w poprzednich dwóch kwartałach, lecz równocześnie zauważalnie mniej niż w grudniu 2015 r., kiedy to wartość analizowanego indeksu sięgnęła +51,7 pkt.

Dobrze sytuację gospodarczą oceniali również reprezentanci firm działających w sektorze transportu i gospodarki magazynowej (+12,2 pkt. na koniec IV kwartału), handlu detalicznego (+8,1 pkt.) oraz przetwórstwa przemysłowego (+6,9 pkt.). We wszystkich tych trzech przypadkach były to noty wyższe od obserwowanych pod koniec III kwartału 2016 r. Na szczególną uwagę zasługują przede wszystkim nastroje w handlu detalicznym, najlepsze od półtorej roku, a także w branży transportu i gospodarki magazynowej, które są najlepsze od roku.

Najbardziej negatywne nastroje cechowały sektor zakwaterowania i usług gastronomicznych (–8,7 pkt.), co jest jednak naturalnym zjawiskiem, związanym z sezonowym charakterem turystyki na Pomorzu. Były to najniższe oceny od marca 2016 r. Od niemal półtorej roku pesymistyczne nastroje miesiąc w miesiąc dotykają także sektora budownictwa. Nie inaczej było przez cały IV kwartał 2016 r. (odpowiednio: –5,8 pkt. w październiku, –2,6 pkt. w listopadzie, –8,1 pkt. w grudniu). Oceny te były zauważalnie niższe niż w analogicznym okresie przed rokiem. Negatywne opinie, choć bardzo nieznacznie (–0,5 pkt.) przeważały też pod koniec IV kwartału – po raz pierwszy od 10 miesięcy – w sektorze handlu hurtowego. Nie wydaje się jednak, by miał to być zaczątek rodzącego się trendu, gdyż zjawisko to jest obserwowane w pomorskiej gospodarce praktycznie co roku.

Wykres 1. Indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa wg sektorów w województwie pomorskim w okresie od grudnia 2015 do grudnia 2016 r.

Przedział wahań wskaźnika wynosi od –100 do +100. Wartości ujemne oznaczają przewagę ocen negatywnych, dodatnie – pozytywnych.
Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych GUS

W dwóch spośród siedmiu analizowanych branż (handel detaliczny oraz transport i gospodarka magazynowa) odnotowano poprawę, biorąc za punkt odniesienia sytuację sprzed roku (grudzień 2015 r.). Skokowy wzrost (+16,1 pkt.) nastąpił jedynie w przypadku pierwszego z tych sektorów, w drugim był on nieznaczny (+1,9 pkt.). Istotny regres w ujęciu rocznym odnotowano przede wszystkim w sektorze informacji i komunikacji (–10,8 pkt.). Był on wyraźny także w przypadku zakwaterowania i usług gastronomicznych (–7,5 pkt.) oraz budownictwa (–6,1 pkt.). W przypadku przetwórstwa przemysłowego zakres zmian był zdecydowanie mniejszy (–1,4 pkt.), natomiast jeśli chodzi o handel hurtowy – nastroje pod koniec 2016 r. były identyczne, jak rok wcześniej.

W czterech sektorach koniunktura gospodarcza w województwie oceniana była lepiej niż przeciętnie w Polsce. Szczególnie dużą różnicę widać było w przypadku informacji i komunikacji (+12,4 pkt. względem kraju). Mając na uwadze nastroje reprezentantów tej branży, pod koniec 2016 r. województwo pomorskie znalazło się na trzecim miejscu wśród wszystkich polskich regionów. Znacznie niższe, choć nadal zauważalne dysproporcje wewnątrzkrajowe in plus z perspektywy Pomorza dotyczyły przetwórstwa przemysłowego (+5,4 pkt.), handlu detalicznego (+4,9 pkt.) oraz budownictwa (+4,5 pkt.).

W gorszej sytuacji niż przeciętnie w kraju znaleźli się natomiast reprezentanci branży przede wszystkim zakwaterowania i usług gastronomicznych, gdzie indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa kształtował się na poziomie o prawie 10 pkt. niższym od wartości ogólnopolskiej. W rezultacie pomorskie znalazło się na 13. pozycji wśród wszystkich województw. Warto jednak zwrócić uwagę na sezonowość tego zjawiska – IV oraz I kwartał rokrocznie uznawane są przez lokalnych przedsiębiorców z branży zakwaterowania i usług gastronomicznych za najgorsze w skali roku. Należy się spodziewać, że sytuacja odwróci się w II kwartale 2017 r.

Na podstawie indeksu przewidywanej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa można mówić o bardzo pesymistycznych nastrojach przedsiębiorców. Pogorszenia swojej sytuacji spodziewali się reprezentanci aż sześciu sektorów – wszystkich oprócz przetwórstwa przemysłowego. Szczególnie negatywne nastroje dotyczyły sektorów: zakwaterowania i usług gastronomicznych (–33,9 pkt.), budownictwa (–19,8 pkt.), handlu hurtowego (–14,4 pkt.) oraz informacji i komunikacji (–11,1 pkt.). Głosy pozytywne przeważały jedynie we wspomnianym sektorze przetwórstwa przemysłowego (+2,8 pkt.). Warto mieć na uwadze, że ogólna przewaga opinii negatywnych dotyczyła nie tylko Pomorza, ale całej polskiej gospodarki – w skali kraju pogorszenia swojej sytuacji również spodziewali się reprezentanci aż sześciu sektorów.

Działalność przedsiębiorstw

Na koniec grudnia 2016 r. liczba podmiotów gospodarki narodowej wyniosła 286,8 tys. W stosunku do września 2016 r. uległa ona zwiększeniu o 1,2 tys. podmiotów. Większy wzrost odnotowano natomiast w ujęciu rocznym – w tym czasie liczba podmiotów gospodarczych wzrosła o prawie 5 tys. (1,8 proc.). Rozpoczęty ponad trzy lata temu stały wzrost przedsiębiorczości jest zatem kontynuowany. Dotyczy on oczywiście przede wszystkim przedsiębiorstw najmniejszych i poprzez rosnące najprawdopodobniej zjawisko samozatrudnienia wpisuje się w obserwowany wzrost popytu na pracę.

Wyniki działalności przedsiębiorstw w czwartym kwartale 2016 r. nie były najlepsze. W porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku, produkcja sprzedana przemysłu spadła o 2,5 proc., sprzedaż detaliczna towarów – o 5,3 proc., a produkcja budowlano­‑montażowa – aż o 22,6 proc.

Wykres 2. Dynamika produkcji sprzedanej, budowlano­‑montażowej i sprzedaży detalicznej w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do grudnia 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

Czwarty kwartał 2016 r., choć zakończył się nie najlepiej, nie był z perspektywy przedsiębiorstw przemysłowych bardzo zły. W październiku i listopadzie miał miejsce wzrost produkcji sprzedanej w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego. Był on szczególnie zauważalny w drugim z tych miesięcy, kiedy przekroczył 10 proc. Grudniowy wynik, gorszy o 2,5 proc. od notowanego rok wcześniej, był natomiast pierwszym spadkiem produkcji sprzedanej w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego od maja 2013 r. W tym momencie trudno jest przesądzić, czy to tylko jednorazowy wyjątek, czy też zaczątek nowego trendu.

Sektor produkcji budowlano­‑montażowej notował niższe wyniki w porównaniu z ubiegłym rokiem już od maja. W październiku trend ten został przełamany – wielkość produkcji sektora okazała się wyższa o 12,7 proc. w porównaniu z październikiem 2015 r. W dwóch ostatnich miesiącach obecnego kwartału nastąpił jednak powrót tendencji spadkowej, która wyniosła –2,7 proc. w listopadzie i aż –22,6 proc. w grudniu. Można to uznać za kontynuację trendu spadkowego, jaki ma miejsce w tej branży.

W IV kwartale 2016 r. sprzedaż detaliczna była na nieznacznie niższym poziomie, co przed rokiem. W październiku, listopadzie i grudniu jej wartość była odpowiednio o: 6,7 proc., 4,6 proc. i 5,3 proc. niższa niż w analogicznym okresie poprzedniego roku. Choć obserwowane spadki są dosyć płytkie, to trudno w tej chwili osądzić, czy uda się przełamać trend spadkowy, który – z wyjątkiem sierpnia br. – trwa już od roku. Pewną nadzieją jest to, że popyt zgłaszany przez gospodarstwa domowe na lokalnym rynku może się w kolejnych okresach zwiększyć, m.in. ze względu na wypłaty z budżetu państwa w ramach programu 500+.

Handel zagraniczny

W IV kwartale 2016 r.¹ wartość eksportu wyniosła 2500,1 mln euro, zaś importu – 2688,5 mln euro. Saldo handlu zagranicznego było więc ujemne i wyniosło –165 mln euro. Od początku 2016 r. wartość eksportu sięgnęła 10 602,3 mln euro, a importu 10 466,9 mln euro, co przełożyło się na nadwyżkę w obrotach handlowych przekraczającą 135 mln euro.
W porównaniu do obrotów z IV kwartału 2015 r. zaobserwowano zarówno znaczące zmniejszenie wolumenu importu (o 33,2 proc.), jak i eksportu (o 34,3 proc.).

W IV kwartale 2016 r. struktura towarowa eksportu z województwa pomorskiego nieco odbiegała od tego, co obserwowano w poprzednich miesiącach obecnego roku. Zwraca uwagę przede wszystkim znaczny spadek udziału grupy statków, łodzi oraz konstrukcji pływających, który wyniósł jedynie 16,8 proc., podczas gdy w III kwartale 2016 r. było to 23,1 proc., a w IV kwartale 2015 r. – aż 35,6 proc. Grupa ta w ogólnej strukturze pozostała jednak dominująca. Nieco mniejszy udział przypadł natomiast paliwom (14,3 proc.) oraz maszynom i urządzeniom elektrycznym (12,8 proc.). Wymienione trzy grupy towarowe odpowiadały za 43,9 proc. eksportu IV kwartale 2016 r. (oraz za 48,8 proc. sprzedaży zagranicznej województwa od początku 2016 r.).

Wykres 3. Struktura kierunkowa eksportu z województwa pomorskiego w IV kwartale 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie

W strukturze kierunkowej największym udziałem cechowały się Niemcy (17,9 proc.) oraz Holandia (13,7 proc.) Na kolejnych pozycjach plasowały się: Norwegia (8,1 proc.), Szwecja (6,8 proc.), Republika Czeska (4,3 proc.) oraz Wielka Brytania (4,1 proc.). Biorąc z kolei pod uwagę obroty od początku 2016 r. niekwestionowanym liderem są Niemcy (16,7 proc.). W pierwszej trójce znalazło się jeszcze miejsce dla Holandii (10,2 proc.) oraz Norwegii (6,9 proc.). Wśród odbiorców dominują państwa UE, na które przypadało ponad 64 proc. sprzedaży zagranicznej województwa.

Cechą pomorskiego importu jest wysoki poziom koncentracji towarowej. Warto mieć na uwadze, że struktura towarowa importu jest w znacznym stopniu kształtowana przez strukturę towarową eksportu. Wynika to z faktu, iż pomorskie importuje towary podlegające przetworzeniu, które następnie są eksportowane. Zjawisko to dało się zaobserwować również w IV kwartale 2016 r. Na najważniejsze produkty sprowadzane z zagranicy, tzn.: paliwa (31,1 proc.), maszyny i urządzenia elektryczne (12,9 proc.) oraz statki, łodzie, konstrukcje pływające (7,8 proc.) przypadało łącznie 51,8 proc. importu. W IV kwartale 2016 r. zarysował się też bardzo znaczący (11,3 proc.) udział produktów z branży ryb i skorupiaków, której udział w skali całego 2016 r. wyniósł 8,4 proc.

W IV kwartale 2016 r. najistotniejszym partnerem importowym – głównie za sprawą paliw – pozostała Rosja (20,6 proc. importu). Mniejszy strumień produktów trafił do województwa pomorskiego z Chin (13,2 proc.), Norwegii (12,3 proc.), Niemiec (6,8 proc.) oraz Iraku (6,3 proc.). Od początku roku najwięcej towarów spłynęło na Pomorze również z Rosji (20,1 proc.) oraz Chin (13,7 proc.), a także z Norwegii (8,2 proc.) oraz z Niemiec (6,9 proc.).

Wykres 4. Struktura kierunkowa importu do województwa pomorskiego w IV kwartale 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie.

Rynek pracy i wynagrodzenia

Według stanu na koniec IV kwartału 2016 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 304,6 tys. osób. W stosunku do końca września wzrosło o 2,0 tys., a w porównaniu do końca grudnia 2015 r. – o 15,5 tys. Tempo wzrostu zatrudnienia było znacznie wyższe od tempa obserwowanego w okresie od października do grudnia 2015 r. oraz porównywalne w stosunku do III kwartału 2016 r.
W grudniu 2016 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 4679 zł. Oznacza to wyraźny, wynoszący aż 8,3 proc., wzrost w stosunku do poziomu wynagrodzeń w poprzednim kwartale. W dużym stopniu jest on jednak uzasadniony tym, że pod koniec roku w wielu miejscach pracy przyznawane są premie, nagrody oraz dodatki, zawyżające ogólny poziom wynagrodzeń. W relacji do wynagrodzenia sprzed roku odnotowano wyraźny, znacząco przekraczający poziom inflacji, wzrost (4,7 proc.). Oznacza to utrzymanie tendencji realnej zwyżki płac.

Wykres 5. Wielkość zatrudnienia i poziom przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do grudnia 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

W ślad za rosnącym zatrudnieniem nie przyszedł ubytek bezrobotnych. Na koniec grudnia 2016 r. ich liczba sięgnęła 64,1 tys. Choć jest to niemal 17,5 proc. mniej niż przed rokiem to jednocześnie o 0,9 proc. więcej niż pod koniec III kwartału. Stopa bezrobocia wynosiła 7,3 proc. Była ona identyczna jak pod koniec trzeciego kwartału. Pomimo nieznacznego wzrostu liczby bezrobotnych – obserwowanego notabene co roku – tak dobre dane dotyczące osób pozostających bez pracy obserwowano ostatnio w 2008 r.

Niska w porównaniu z poprzednimi kwartałami oraz latami wielkość populacji bezrobotnych ogółem to również efekt zmian sytuacji bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Uwagę zwraca zwłaszcza wyższy od dynamiki ogółem spadek bezrobotnych długotrwale (–19,3 proc. r/r). Nieznacznie niższy spadek zaobserwowano w tym samym okresie w grupie osób 50+ zarejestrowanych w urzędach pracy (–16,3 proc.). Obserwowane zmiany potwierdzają bardzo wysoki popyt na pracę, stwarzający szansę powrotu na rynek tym, których kompetencje mogły już ulec dezaktualizacji. Jeżeli popyt na pracę będzie nadal tak znaczący, to istnieje szansa na trwałą ich integrację z rynkiem pracy. Jeszcze wyższą dynamikę zmian zaobserwowano w wśród osób w wieku do 30 r. życia. W ciągu roku z grupy tej ubyło aż 21,3 proc. osób. Wyższy niż przeciętnie spadek jest efektem ponadprzeciętnej chęci do ewentualnego przekwalifikowania się oraz wyższej gotowości do zmiany miejsca zamieszkania cechujących ludzi młodych.

Długoterminowe ożywienie obserwowane na rynku pracy było także do pewnego stopnia widoczne w liczbie ofert zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy. W grudniu 2016 r. wpłynęło ich 6,5 tys. Choć było to o 3,3 tys. mniej niż we wrześniu 2016 r., to jednocześnie aż o 10,4 proc. więcej niż przed rokiem. To właśnie drugi z tych wskaźników lepiej oddaje realną, dobrą sytuację na pomorskim rynku pracy, gdyż spadek liczby ofert pracy w grudniu w porównaniu z wrześniem – kiedy trwa jeszcze sezon turystyczny – jest na pomorskim rynku pracy zjawiskiem naturalnym, obserwowanym co roku. Nie należy się nim zbytnio niepokoić.

Wykres 6. Liczba bezrobotnych i ofert pracy zgłoszonych do urzędów pracy w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do grudnia 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku.

Barometr innowacyjności

W IV kwartale 2016 r. w Biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informację o 932 wynalazkach zgłoszonych do opatentowania. Liczba zgłoszeń pochodzących z województwa pomorskiego sięgnęła 54, co stanowiło 5,8 proc. wszystkich zgłoszonych wynalazków. Jest to odsetek wyższy od obserwowanego w III kwartale br.

Omawiane wartości cechuje wysoka zmienność, dlatego też warto posiłkować się informacjami o zgłoszeniach wynalazków analizowanymi narastająco. Od początku roku w biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informacje o 4004 zgłoszeniach, z czego 218 zgłoszeń pochodziło z Pomorza. Stanowiło to 5,4 proc. z liczby wszystkich opublikowanych zgłoszeń.

Udział województwa w liczbie zgłaszanych patentów jest niższy od udziału regionu w liczbie mieszkańców całej Polski (6,0 proc. w 2016 r.), czy też w liczbie ogólnopolskich przedsiębiorstw (6,8 proc.). Niemniej, należy mieć na uwadze, iż statystyka patentowa jest zdominowana przez zgłoszenia z województwa mazowieckiego, w tym w szczególności z Warszawy.

Wykres 7. Liczba pomorskich wynalazków zgłoszonych i opublikowanych w Biuletynie Urzędu Patentowego

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Struktura zgłoszonych patentów przez pomorskich wynalazców różniła się nieco w IV kwartale 2016 r. od struktury ogólnopolskiej. Po niespełna 17 proc. zgłoszeń dotyczyło podstawowych potrzeb ludzkich (Dział A w Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej) oraz Działu F – budowa maszyn; oświetlenie; ogrzewanie; uzbrojenie; technika minerska. Istotnym udziałem oraz minimalną nadreprezentacją w odniesieniu do poziomu ogólnopolskiego cechował się również Dział G – fizyka (14,8 proc.; o 0,2 pkt. proc. więcej niż w skali kraju). Największa nadreprezentacja względem kraju dotyczyła natomiast Działu H – elektrotechnika (13,0 proc.; o 5,5 proc. więcej niż w skali kraju).

Tabela 1. Ogólnopolskie oraz pomorskie zgłoszenia wynalazków opublikowane w Biuletynie Urzędu Patentowego wg Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej (MKP) w IV kw. 2016 r.

Dział MKP	Pomorskie	Polska
Dział A – Podstawowe potrzeby ludzkie	16,7%	16,7%
Dział B – Różne procesy przemysłowe; Transport	13,0%	19,4%
Dział C – Chemia; Metalurgia	13,0%	21,7%
Dział D – Włókiennictwo; Papiernictwo	1,9%	0,8%
Dział E – Budownictwo; Górnictwo	11,1%	7,9%
Dział F – Budowa maszyn; Oświetlenie; Ogrzewanie; Uzbrojenie; Technika minerska	16,7%	11,4%
Dział G – Fizyka	14,8%	14,6%
Dział H – Elektrotechnika	13,0%	7,5%
RAZEM	100,0%	100,0%

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Ważniejsze wydarzenia

Podwojenie mocy produkcyjnych GSG Towers
GSG Towers – jedna ze spółek wchodzących w skład Grupy Stoczni Gdańsk – otworzyła kolejną linię produkcyjną konstrukcji stalowych dla morskiej energetyki wiatrowej. Tym samym zakończony został kilkuletni proces inwestycyjny, który podwoił moce produkcyjne firmy. W ostatnich latach Grupa Stoczni Gdańsk wydała na inwestycje związane z produkcją wież wiatrowych 160 mln zł.

T2 otwarte
Pod koniec października otwarto drugie głębokowodne nabrzeże terminala DCT – T2. Przedsięwzięcie to było największą prywatną inwestycją w polskiej branży portowej. Dzięki nowemu terminalowi, wraz z obsługującą go infrastrukturą, potencjał przeładunkowy DCT Gdańsk zostanie podwojony do 3 mln TEU rocznie.

Crist zbuduje kolejny statek
Stocznia Crist podpisała kolejny kontrakt na budowę jednostki rybackiej. Zleceniodawcą jest Arctic Group AS – norweska firma działająca w branży eksportu i handlu owocami morza. Zamówiony statek ma zostać zbudowany do końca 2017 roku. Docelowo będzie pływał po wodach Morza Północnego oraz na obszarze północnego Atlantyku i Pacyfiku.

Odbyło się Forum Gospodarki Morskiej
Jak co roku w Gdyni odbyło się Forum Gospodarki Morskiej, wcześniej znane pod nazwą Międzynarodowego Forum Gospodarczego. Uczestniczyło w nim ponad 500 gości, w tym reprezentantów biznesu, ekspertów branżowych oraz samorządowców. Gościem specjalnym wydarzenia był minister Gospodarki Morskiej i Żeglugi Śródlądowej – Marek Gróbarczyk. W swoim wystąpieniu zapewniał, że reindustrializacja Polski nie będzie możliwa bez gospodarki morskiej i przemysłu stoczniowego.

Multimedia przejęta przez UPC
Zawarto umowę przedwstępną sprzedaży 100 proc. akcji gdyńskiej Grupy Multimedia Polska. Nabywcą ma zostać największy polski operator sieci kablowych – UPC. Transakcja będzie opiewała na 3 mld zł. Gdy dojdzie ona do skutki, UPC będzie obejmowało swoim zasięgiem 4,5 mln gospodarstw domowych oraz firm.

Colon‑C w rękach Norwegów
Prawa do marki Colon‑C – leku na zaparcia stworzonego przez gdańską firmę A‑Z Medica – zostały kupione przez norweską Orkla Health. W ubiegłym roku Colon‑C wygenerowała obroty w wysokości 14,6 mln zł.

Broker otwiera pomorskie firmy na świat
W ramach Pomorskiego Brokera Eksportowego ponad 84 mln zł zostanie przeznaczonych na zwiększenie obecności pomorskich firm na rynkach zagranicznych. Środki mają zostać wykorzystane zarówno w celu wsparcia merytorycznego lokalnych przedsiębiorstw, ale i realnego dofinansowania na promocję oraz uczestnictwo tych podmiotów w prestiżowych targach na całym świecie. Program jest skierowany przede wszystkim do sektora MSP.

Stocznia Gdańsk oddaje tereny
W celu zmniejszenia zadłużenia Stocznia Gdańsk oddaje swoje kolejne tereny. Nieruchomości zostały przejęte przez Pomorską Specjalną Strefę Ekonomiczną, będącą właścicielem spółki, której gdańska Stocznia zalega wielomiesięczne opłaty, w szczególności za media. To już druga podobnego typu transakcja w ciągu ostatnich niespełna dwóch lat. W 2015 r. Stocznia oddała PSSE część swoich terenów w zamian za uregulowanie wynoszącego około 100 mln zł długu.

Stocznia Marynarki Wojennej do kupienia
Stocznia Marynarki Wojennej trafi pod młotek. Chęć przejęcia aktywów stoczniowych wykazuje holenderska Grupa Damen, lecz z pewnością powalczy o nie również Polska Grupa Zbrojeniowa. Problemy gdyńskiej stoczni trwają nieustannie od 2006 r., kiedy to po raz pierwszy dwukrotnie traciła płynność finansową. W 2011 r. sąd ogłosił upadłość likwidacyjną zakładu.

Reorganizacja Energi
Energa ma w planach reorganizację struktury koncernu. Obecnie w jego skład wchodzą 44 spółki, a docelowo ma ich pozostać jedynie 13. Zarząd spółki zapewnia, że nie pociągnie to za sobą zwolnień grupowych. Jak szacuje, wskutek zmian Energa może zaoszczędzić około 40 mln zł.

Po konferencji GET.NET
15 października odbyła się największa w północnej Polsce konferencja dotycząca nowoczesnych technologii informacyjnych. Była to już szósta edycja imprezy – jest ona organizowana dwa razy do roku w Łodzi i Gdańsku. Organizatorem jest firma Sii. Podczas konferencji wystąpili znani i cenieni na świecie eksperci od IT, a widownię tworzyli w większości programiści, testerzy, kierownicy projektów oraz studenci informatyki.

Pomorski projekt zwycięża na RegioStars 2016
Projekt „Rewitalizacja Dolnego Miasta w Gdańsku” zwyciężył w tegorocznym konkursie RegioStars 2016 w kategorii CityStar – zintegrowane strategie na rzecz obszarów miejskich będących w trudnej sytuacji. Nagrodę podczas Europejskiego Tygodnia Regionów w Brukseli odebrał marszałek województwa pomorskiego Mieczysław Struk. To nie pierwsze wyróżnienie dla Pomorza. Dwa lata temu laureatem RegioStars został projekt „Rozwój proekologicznego transportu publicznego na Obszarze Metropolitalnym Trójmiasta”.

Konferencja energetyczna w Słupsku
12 października miała w Słupsku miejsce konferencja pt.: „Doświadczenia, dobre praktyki i nowe technologie energetyczne”. Była ona połączona z Targami Technologii Energetycznych oraz specjalistycznymi warsztatami tematycznymi. Wydarzenia te zostały zorganizowane w ramach 6. edycji Pomorskich Dni Energii.

Otwarcie Galerii Metropolia
22 października nastąpiło uroczyste otwarcie Galerii Metropolia. Jest ona zlokalizowana w samym sercu Wrzeszcza, tuż obok stacji kolejowej Gdańsk Wrzeszcz. W galerii będzie się znajdować prawie 150 sklepów oraz siedem sali kinowych. Łączna powierzchnia obiektu wynosi 34 tys. metrów kwadratowych.

Węglowodory z Warmii?
LOTOS Petrobaltic będzie poszukiwał złóż ropy oraz gazu na obszarze o powierzchni 400 km², zlokalizowanym pomiędzy Elblągiem a Braniewem.

Intel mocniej stawia na Gdańsk
Intel wynajął 10 tys. m² w biurowcu Tryton w Gdańsku. Na takiej przestrzeni może pracować około tysiąca osób. Gdańskie centrum firmy ma przejąć kolejne zadania realizowane dotychczas przez centra spółki w Rosji oraz Niemczech.

Prezes Grupy LOTOS odwołany
Na początku listopada odwołany został prezes zarządu Grupy LOTOS – Robert Pietryszyn. Jego obowiązki pełni od tego czasu dotychczasowy wiceprezes spółki – Marcin Jastrzębski.

Inwestycje w gdańskim porcie
Zarząd Morskiego Portu Gdańsk podpisał z Komisją Europejską umowę dotyczącą dotacji z programu CEF Łącząc Europę. Ich łączna wartość wyniesie ponad 140 mln euro, z czego 85% będzie stanowiło unijne dofinansowanie. Uzyskane środki pozwolą na realizację takich działań jak m.in. modernizacja toru wodnego w Porcie Wewnętrznym czy rozbudowa sieci drogowej i kolejowej w Porcie Zewnętrznym.

Stocznia Marynarki Wojennej na sprzedaż
Gdyńska Stocznia Marynarki Wojennej została wystawiona na sprzedaż za kwotę 225 mln zł. Oferty można składać do połowy stycznia 2017 r.

IV Venture Day
W dniach 17–18 listopada odbyła się w Gdańsku czwarta edycja Venture Day. Celem wydarzenia było stworzenie unikalnej przestrzeni do wymiany informacji, dzielenia się doświadczeniem oraz budowania relacji pomiędzy ludźmi związanymi z innowacjami.

Kongres Smart Metropolia za nami
Pod koniec listopada odbyła się piąta edycja Kongresu Smart Metropolia. Gospodarzem imprezy było gdańskie AmberExpo. Motywem przewodnim tegorocznego kongresu były otwartość i bezpieczeństwo w metropolii.

Vistal zbuduje most w Norwegii
Gdyński Vistal został generalnym wykonawcą budowy 260‑metrowego mostu nad rzeką Tana w Norwegii. Obiekt zostanie zrealizowany na północy kraju i zostanie wyposażony w system zapewniający różnokolorowe efekty świetlne, które ożywią okolice w czasie nocy polarnych.

Nowy kontrakt GSG Towers
Spółka wchodząca w skład Grupy Stoczni Gdańsk zbuduje trzy części trafostacji służącej obsłudze największej budowanej na świecie morskiej farmy wiatrowej Hornsea, zlokalizowanej u wybrzeży Wielkiej Brytanii. Kontrakt został podpisany z firmą Bladt Industries, a końcowym klientem jest duński koncern Dong Energy.

Remontowa zbuduje promy dla Anglików
Remontowa Shipbuilding dostała zlecenie na budowę dwóch promów pasażersko­‑samochodowych dla firmy Transport for London. Statki będą obsługiwały połączenia na Tamizie.

Zmiana w zarządzie LOTOS
Przemysław Marchlewicz został odwołany z zarządu LOTOS.

Strategia Grupy LOTOS
Opublikowano Strategię Grupy LOTOS do 2022 r. o nazwie „Stabilizacja i bezpieczny rozwój”. Za swoje priorytety spółka uznała m.in. redukcję zadłużenia, wprowadzenie nowego programu inwestycyjnego oraz zwiększenie zaangażowania w zagospodarowaniu złóż.

Przetarg na budowę Elektrowni Ostrołęka
Energa i Enea ogłosiły przetarg na wyłonienie generalnego wykonawcy budowy Elektrowni Ostrołęka C. Projekt inwestycji został odmrożony w maju br.

Pomorskie Centrum Obsługi Inwestora w czołówce
PCOI, działające w ramach inicjatywy Invest in Pomerania znalazło się na drugiej pozycji wśród 16 regionalnych partnerów, którzy otrzymali tytuł Certyfikowanego Partnera PAIIZ.

Koleją z Kościerzyny do Gdańska
11 grudnia 2016 r. po raz pierwszy w historii zostało uruchomione bezpośrednie połączenie kolejowe Kościerzyny z Gdańskiem.

Australijczyk prezesem DCT
Cameron Thorpe zastąpił na stanowisku prezesa zarządu DCT Gdańsk przechodzącego na emeryturę Macieja Kwiatkowskiego. Ma ponad 30‑letnie doświadczenie w branży morskiej, które zdobywał m.in. w Australii, Tajlandii, Korei Południowej oraz Wielkiej Brytanii.

Zmiany w Radzie Nadzorczej LOTOS
Adam Lewandowski i Piotr Ciach zastąpili pod koniec roku w Radzie Nadzorczej LOTOS Marię Sierpińską oraz Katarzynę Witkowską.

Kolejna inwestycja Polpharmy
Największa polska firma farmaceutyczna – Polpharma – przeznaczy do 2022 r. 58 mln zł na rozwój swoich laboratoriów w Gdańskim Parku Naukowo­‑Technologicznym. Inwestycja jest związana z pracami nad wprowadzeniem do oferty spółki nowego leku biotechnologicznego.

Stocznia Crist zbudowała statek polarny
Stocznia Crist zbudowała i przekazała armatorowi polarny statek logistyczny, którego będzie wykorzystywany m.in. do przewozu ładunków w zbiornikach pomiędzy Antarktydą a Australią.

Skagerak zwodowany
Stocznia Remontowa Nauta zwodowała statek Skagerak. Jest to jednostka naukowo­‑badawcza zbudowana dla Uniwersytetu w Göteborgu. Zostanie on przekazany zleceniodawcy dopiero na wiosnę 2017 r. – do tego czasu będzie wyposażany w specjalistyczne urządzenia do badania środowiska morskiego.

Nowa firma w podstrefie Lębork
Alu‑System z Bydgoszczy to czwarty podmiot gospodarczy planujący działalność w podstrefie Lębork w Słupskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej. Firma zajmuje się produkcją stolarki aluminiowej. Na początek inwestycji na obszarze Strefy planowane jest wybudowanie hali magazynowej o powierzchni 3 tys. metrów kwadratowych, w dalszej kolejności – postawienie hali produkcyjnej.

Nordea zwiększa zatrudnienie
Gdyńska Nordea ogłosiła plany rozwoju i przeprowadzki do nowego biura, które pomieści powiększony zespół. W firmie już teraz pracuje ponad 350 specjalistów. Do końca 2016 r. zatrudnienie zwiększy się o około 100 osób, a w 2017 r. przewidziane są kolejne rekrutacje.

Inkubator przedsiębiorczości Europejskiej Agencji Kosmicznej
Polska Agencja Kosmiczna rozpoczęła działania zmierzające do utworzenia w Polsce Inkubatora przedsiębiorczości Europejskiej Agencji Kosmicznej (European Space Agency Business Incubation Centre, ESA BIC), którego celem jest wsparcie młodych przedsiębiorców sektora kosmicznego. 2 listopada 2016 roku Województwo Pomorskie wraz z Gminą Miasta Gdańska oraz z podmiotami skupionymi wokół zainteresowanych branży, podpisało list intencyjny wyrażający wolę współpracy w zakresie utworzenia na terenie województwa pomorskiego oraz małopolskiego, inkubatora przedsiębiorczości Europejskiej Agencji Kosmicznej w obszarze technologii kosmicznych oraz współpracy Stron w zakresie jego funkcjonowania i rozwoju.

Konsorcjum Producentów Wyposażenia Morskiego
Polskie firmy zjednoczyły siły w celu odbudowy polskiego przemysłu stoczniowego, w tym celu podpisano 10 listopada 2016 roku umowę o zawiązaniu Konsorcjum Producentów Wyposażenia Morskiego. Liderem konsorcjum jest Remontowa Hydraulics Systems Sp. z o.o, a sygnatariuszami umowy: Meblomar SA, Towimor SA, Hydromega, Amek Offshore oraz Famor SA. Głównym celem funkcjonowania konsorcjum jest przedstawienie kompleksowej oferty na dostawy wyposażenia na jednostki typu Ro‑Pax „Batory” jak również inne promy pasażerskie, a także m.in.: konsolidacja polskich firm w ramach odbudowy polskiego przemysłu stoczniowego, kompleksowa oferta wyposażenia, pochodząca od uznanych na rynku dostawców oraz wsparcie dla firm projektowych.

Inkubator morski
Gdański Inkubator Przedsiębiorczości STARTER, Zarząd Portu Gdańsk SA i Gdańska Agencja Rozwoju Gospodarczego 25 listopada 2016 r. podpisali umowę o współpracy, mającą na celu wsparcie startupów z branży morskiej. Firmy biorące udział w inkubacji otrzymają wsparcie konkretnych mentorów, dopasowane do ich potrzeb. Ponadto uczestnicy otrzymają dostęp do dedykowanej Inkubatorowi Morskiemu przestrzeni w Gdańsku, gdzie młode firmy będą mogły skorzystać z pomieszczeń biurowych i coworkingu. Inkubator skupi w Gdańsku młode firmy, które pod skrzydłami STARTERA, Portu Gdańsk i GARG będą realizować projekty rozwijające polski przemysł morski. Inkubator ruszy w pierwszym półroczu 2017 roku, obecnie partnerzy pracują nad szczegółami programu.

¹ Dane za rok 2016 pochodzą ze zbioru otwartego, co oznacza, że przez cały rok sprawozdawczy rejestrowane są dane dotyczące wszystkich miesięcy (bieżących i poprzednich w przypadku dosyłania brakujących danych) oraz korekt rejestrowanych za okres sprawozdawczy, którego dotyczą.

Rozmowę prowadzi Marcin Wandałowski – redaktor prowadzący „Pomorskiego Przeglądu Gospodarczego”.

Jakie korzyści z imprezy typu infoShare może wynieść pomorskie środowisko skupione wokół branży nowoczesnych technologii?

InfoShare to w tej chwili największa w regionie Europy Środkowo­‑Wschodniej konferencja poświęcona nowym technologiom, odbywająca się co roku w Gdańsku. W ubiegłorocznej edycji wzięło udział ponad 5 tys. uczestników reprezentujących około 2,5 tys. firm oraz instytucji. Cała idea wydarzenia opiera się na dwóch filarach. Pierwszym z nich są kwestie merytoryczne. Staramy się zapraszać osoby, które osiągnęły biznesowy sukces i są w stanie inspirować innych, dawać im przykład, praktyczne porady. Wśród nich są m.in. założyciele tzw. jednorożców – przedsiębiorstw, których wycena przekroczyła 1 mld dolarów. W konferencji bierze również udział cała masa ekspertów z różnych dziedzin poświęconych nowym technologiom i IT, w tym wielu specjalistów o globalnej renomie. Drugim filarem jest sieciowanie, networking. W ramach infoShare dajemy uczestnikom wiele możliwości na poznanie się ze sobą, porozumienie, nawiązanie kontaktów biznesowych. Zachodzi to na kilku płaszczyznach – zarówno między poszczególnymi firmami, jak i między firmami a inwestorami poszukującymi nowych klientów. W tym roku szczególny nacisk będziemy chcieli położyć na wykreowanie dialogu między start‑upami, a korporacjami, które poszukują innowacji.

Skąd taka strategia?

Im większa firma, tym większy ma kłopot z utrzymaniem procesu innowacji. W takich organizacjach wszystko musi być dobrze poukładane, usystematyzowane. Nie ma tam za dużo miejsca na „twórczy chaos”. Bardzo trudno jest zmienić kurs takiego statku nawet o parę stopni. Wiele korporacji stara się więc złapać pierwiastek innowacji z rynku – znaleźć start‑upy, będące w stanie poprawić efektywność niektórych procesów, pomóc w uruchomieniu nowej usługi itp. Przynosi to obopólne korzyści: koncern zdobywa know­‑how, który trudno byłoby mu samemu wytworzyć, a jego mniejszy kooperant – skalowalność. Globalna firma, z którą współpracuje ma przecież duży rynek zbytu, wielu klientów.

Współpraca dużych korporacji ze start‑upami przynosi obopólne korzyści: koncern zdobywa know­‑how, który trudno byłoby mu samemu wytworzyć, a jego mniejszy kooperant – skalowalność.

Z punktu widzenia start‑upów technologicznych lepiej zatem, gdy „na miejscu” funkcjonują również wielkie korporacje?

Są one bardzo potrzebne. Nie wyobrażam sobie ekosystemu, gdzie mielibyśmy tylko jedną stronę – młodych przedsiębiorców, start‑upowców. Takim ludziom zazwyczaj brakuje jeszcze doświadczenia i wiedzy. Owszem – mają dużo zapału, ich potencjał intelektualny jest ogromny i budując biznes do pewnego etapu dobrze radzą sobie samemu. W końcu jednak, o ile ich pomysł faktycznie zdobywa rynek, pojawia się problem skali. Usługa, która działa bez zarzutu dla grupy 100 klientów szwankuje, gdy jest ich 10 tysięcy. Wiedza wyniesiona z korporacji, dotycząca tego, jak tworzyć rozwiązania dla milionów ludzi, może pomóc w przełamaniu tej bariery.

Można się jednak spotkać z opiniami, że obecność takich korporacji wiąże się z pewnymi minusami – lokalnym firmom trudno jest zaoferować zdolnym informatykom podobne warunki zatrudnienia, co potentaci, co więcej obecność takowych może też ludzi wręcz rozleniwić. Po co bowiem tworzyć coś własnego, skoro mogę mieć spokojną, bardzo dobrze płatną pracę w korporacji?

Nie każdy młody człowiek musi zostać przedsiębiorcą. To wymaga odpowiednich predyspozycji. Wielu woli wykonywać pracę dla korporacji, otrzymując za to sensowne wynagrodzenie, pozwalające utrzymać rodzinę i żyć na pewnym poziomie. Nie można mieć do nich za to pretensji. Jeśli natomiast ktoś ma w sobie gen przedsiębiorczości, chce spróbować czegoś własnego, to obecne lokalnie korporacje mogą być dla niego naturalną bazą klientów, którym może oferować swoje usługi, proponować współpracę itp.

Warto też spojrzeć na tę kwestię z drugiej strony. Ludzie, którzy pracują w centrach R&D mają okazję uczyć się rzeczy, które są niepowtarzalne, unikalne w skali świata. Gdzie indziej będą się oni mogli dowiedzieć na przykład, jak buduje się software używany później przez miliony ludzi? Może to im dać podstawę do tego, by założyć w przyszłości coś swojego. To wszystko się przenika.

Ludzie, którzy pracują w centrach R&D mają okazję uczyć się rzeczy, które są niepowtarzalne, unikalne w skali świata. Może to im dać podstawę do tego, by założyć w przyszłości coś swojego.

Na Pomorzu z obecnością centrów R&D problemu chyba nie mamy…

Moim zdaniem mamy tu wręcz do czynienia z zatrzęsieniem globalnych centrów IT. To nie są klasyczne centra outsourcingowe, lecz centra R&D. Mamy tu jedno z największych centrów badawczo­‑rozwojowych Intela, centrum R&D Amazona, powstałe na bazie przejęcia lokalnego start‑upu Ivona Software. Rozwija się dziś ono bardzo prężnie, skupiając się nie tylko na części poświęconej analizie mowy, lecz także na wielu innych obszarach. Mamy Lufthansa Systems, pracujące nad systemami informatycznymi koncernu. W ostatnim czasie swoje centra w Trójmieście otworzyło też kilka firm skandynawskich.

Oprócz globalnych koncernów, które w pewnym momencie zainwestowały w Trójmieście mamy na Pomorzu również wiele lokalnych firm, które tu wyrosły, rozwinęły się i działają w skali globalnej. To segment, który rozwija się bardzo dynamicznie. W jego skład wchodzą zarówno polskie przedsiębiorstwa, typu GoYello, jak również zagraniczne, które zdecydowały się praktycznie od samego początku budować swój biznes w naszym regionie. Dobrym tego przykładem jest AirHelp. Kilku Duńczyków, posiadających międzynarodowe doświadczenie założyło start‑up i stwierdziło, że od strony technologicznej najlepiej będzie go rozwijać w Gdańsku. Dwójka z nich wystartowała kilka lat temu w Gdańskim Parku Naukowo­‑Technologicznym, a dziś zatrudnienie firmy wynosi ponad 300 osób. W Polsce mieści się cały dział operacji przedsiębiorstwa, za granicą znajduje się natomiast jego część biznesowa – odpowiedzialna za sprzedaż usługi na lokalnych rynkach.

Jakie jeszcze elementy lokalnego ekosystemu związanego z nowoczesnymi technologiami mógłby Pan wyróżnić?

Z pewnością infrastrukturę – zarówno transportową, jak i biurową. Jeśli chodzi o pierwszą z nich, w ostatnich latach Pomorze poszło bardzo do przodu. Nowy terminal lotniczy, znacznie lepsza dostępność drogowa oraz kolejowa są fundamentem rozwoju gospodarczego regionu. Nie mniej istotna jest dostępność przestrzeni biurowych – zarówno nowoczesnych biurowców, do których wprowadzają się wielkie firmy, jak również specjalnych przestrzeni stworzonych z myślą o start‑upach. Biura takie charakteryzują się nie tylko preferencyjnymi warunkami finansowymi dla młodych przedsiębiorców, ale też dają im możliwość ścierania się z innymi start‑upowcami z którymi mogą wymieniać się pomysłami, ideami. Taką rolę pełnią chociażby parki technologiczne w Gdańsku i Gdyni, Starter czy Clipster. Co ciekawe, potrzebę tworzenia takich przestrzeni dostrzegają także inwestorzy komercyjni, jak chociażby Olivia Business Center. Część powierzchni biurowych jest tam – pod szyldem O4 –udostępnianych małym firmom, będącym w fazie wzrostu, choć z biznesowego punktu widzenia znacznie bardziej opłacalne byłoby wynajęcie ich jednemu z globalnych koncernów.

Mówiąc o ekosystemie nie można też zapominać o tym, co najważniejsze, a zatem o ludziach. Polska bez wątpienia słynie z wysokiej jakości kadr w sektorze IT. Dziś problemem staje się ich natomiast dostępność. Lokalne uczelnie, choć szkolą świetnych fachowców, wypuszczają jednak na rynek dość niewiele osób w stosunku do istniejącego zapotrzebowania. Wyspecjalizowanych w tym kierunku absolwentów Politechniki Gdańskiej oraz Uniwersytetu Gdańskiego jest rocznie kilkuset. Deficyt pracowników z branży IT na terenie Trójmiasta sięga natomiast obecnie 4 tys. osób, a w skali Polski – nawet 50 tys.

Polska bez wątpienia słynie z wysokiej jakości kadr w sektorze IT. Dziś problemem staje się natomiast ich dostępność. Lokalne uczelnie, choć szkolą świetnych fachowców, wypuszczają jednak na rynek dość niewiele osób w stosunku do istniejącego zapotrzebowania.

Czy jednak warunkiem koniecznym do znalezienia pracy w tej branży jest ukończenie kierunku technicznego na uczelni? Nie da się w jakiś sposób – przynajmniej do relatywnie prostych procesów – odpowiednio przeszkolić informatycznych laików?

Pojawiają się oddolne inicjatywy, których celem jest zasypanie części tej dziury. Jedną z nich jest uruchomiona przez nas w zeszłym roku infoShare Academy, która ma na celu przekwalifikowanie osób niebędących informatykami tak, aby mogły wejść na rynek IT. W ubiegłym roku przeprowadziliśmy też razem z Agencją Rozwoju Pomorza akcję promującą Trójmiasto. Wraz z dużymi lokalnymi partnerami: Intelem, Amazonem, Lufthansą i Kainosem ruszyliśmy w Polskę odwiedzając Poznań, Wrocław, Kraków, Warszawę i Łódź. Pokazywaliśmy zalety nie tylko pracy, ale też i mieszkania na Pomorzu. Jakość życia jest u nas prawdopodobnie najwyższa w Polsce, szczególnie mając na uwadze ostatnią masową histerię związaną ze smogiem. Dzięki bardziej horyzontalnej, niż koncentrycznej topologii możemy się też pochwalić najmniejszymi korkami w porównaniu do pozostałych polskich metropolii. To wszystko plus oczywiste atuty, jak bliskość morza, bogata oferta rozrywkowo­‑turystyczna oraz kulturalna powodują, że Pomorze staje się bardzo atrakcyjnym miejscem do relokacji, również w kontekście pracowników z branży IT.

Cały czas mówimy o elementach ekosystemu, ale wydaje się, że trudno byłoby im się ze sobą zgrać bez pewnego rodzaju spoiwa. Co może nim być? Jak to wygląda w Trójmieście?

Naszym niewątpliwym atutem jest to, że władze regionu, lokalny biznes, jak i otoczenie biznesu widzą potrzebę, by stawiać tu mocno na rozwój nowoczesnych technologii. Gramy w jednej drużynie. I co najważniejsze – współpraca ta nie zachodzi tylko na poziomie deklaratywnym, lecz także na poziomie rzeczywistym. Pomorski ekosystem faktycznie funkcjonuje. Mamy nie tylko ośrodki biznesowe, które inkubują, wspierają start‑upy, ale też współpracę między jednostkami samorządowymi, a prywatnym biznesem, instytucjami otoczenia biznesu. Panuje tu klimat otwartości. Wpisują się w niego zarówno Miasto Gdańsk, Miasto Gdynia, jak i Miasto Sopot. Instytucje takie jak InvestGDA czy Invest in Pomerania. Wszyscy oni rozmawiają ze sobą, cały czas szukają wspólnej wartości dodanej. Mniej konkurują, a więcej współpracują – celem jest dla nich rozwój całego regionu.

Spoiwem poszczególnych elementów ekosystemu branży nowoczesnych technologii jest na Pomorzu współpraca oraz klimat otwartości. Biznes, otoczenie biznesu oraz jednostki samorządowe rozmawiają ze sobą, cały czas szukając wspólnej wartości dodanej.

Mówiąc o współpracy, trzeba też wspomnieć o graczach, którzy starają się animować lokalne środowisko innowacyjne. Mamy tu mniejsze imprezy typu 3camp (spotkania branży IT w Trójmieście), jak i większe, pokroju infoShare. W ramach Startera, O4 czy parków technologicznych prowadzonych jest wiele warsztatów i szkoleń edukujących młodych przedsiębiorców. To również bardzo istotne.

Jakie efekty przynosi funkcjonowanie ekosystemu? Czy mamy szansę doczekać się pomorskiego Skype’a?

Przyznam, że brakuje nam póki co pewnego spektakularnego, globalnego sukcesu. Gdy ktoś na świecie rzuci dziś hasło: „Skype”, od razu na myśl przychodzi Estonia. Mam w tym kraju nawiązanych sporo relacji, widzę jak dzięki jednemu sukcesowi rośnie cała lokalna społeczność biznesowa. Dzieje się tak za sprawą m.in. co‑founderów – osób, które biorą udział w globalnej przygodzie firmy i dzielą się swoimi doświadczeniami z młodymi start‑upowcami, często też pomagają im rozwijać swoje biznesy. Na Pomorzu tego jeszcze nie ma, choć na przykład już Kraków doczekał się kilku spółek z branży IoT (internet rzeczy), które są globalnie rozpoznawalne, funkcjonują w Dolinie Krzemowej i sprzedają tam swoje produkty. Wierzę, że już niebawem przyjdzie kolej na kogoś z Pomorza. Mamy przykłady różnych firm, które mają ku temu potencjał.

Pomorzu brakuje póki co pewnego spektakularnego, globalnego sukcesu pokroju Skype’a. Dzięki jednemu takiemu sukcesowi może urosnąć całe lokalne środowisko biznesowe.

W czym Pomorze mogłoby się technologicznie wyspecjalizować?

Żyjemy w świecie dynamicznych, globalnie zachodzących zmian. Cykle, które kiedyś zajmowały 50 lat dziś skracają się do lat kilku. Duże firmy, które przez dziesięciolecia były potentatami uznawanymi za liderów swoich branż z dnia na dzień mogą stracić na znaczeniu i zniknąć, jeśli nie pójdą z prądem nowych technologii. Sytuacja jest tak dynamiczna, że trudno jest prorokować, w czym warto się rozwijać, a w czym nie.

Na Pomorzu nie ma dziś wykształconego jednego obszaru, na którym lokalne środowisko start‑upowe specjalnie by się skupiało. W jakim kierunku pójść? Osobiście uważam, że bardziej niż na szukaniu branż powinniśmy patrzeć przez pryzmat użyteczności rozwiązań. Potencjał pomorskich firm widziałbym w tworzeniu projektów ułatwiających nam po prostu codzienne życie. Mam tu na myśli opomiarowywanie naszej rzeczywistości, oczujnikowanie jej po to, aby lepiej i efektywniej zarządzać tym, co mamy. Chociażby jeśli chodzi o organizowanie ruchu ulicznego, przekazywanie informacji o wolnych miejscach parkingowych, usprawnianie procesu obsługi mieszkańca, urzędów, szpitali. To elementy koncepcji SmartCity, wykorzystujące z jednej strony infrastrukturę – czujniki, sensory, a z drugiej strony dane, które już w systemach np. miejskich są dostępne. Na tej bazie możemy budować usługi służące wprost mieszkańcom, poprawiające ich jakość życia. A idąc dalej tym tropem i spoglądając bardziej branżowo, warto byłoby wykorzystać nasze nadmorskie położenie, a tym samym – powiązanie z gospodarką morską, przeładunkami towarów itp. Duże nadzieje pokładam chociażby w rozwoju technologii usprawniających transport intermodalny przy wykorzystaniu rozwiązań geonawigacyjnych. Od dwóch lat działa już w Trójmieście akcelerator Space3ac, promujący tego typu rozwiązania, a obecnie w ramach ogólnopolskiego programu ScaleUp, poszukiwane są zespoły chętne rozwijać te technologie we współpracy z dużymi firmami, jak choćby portami morskimi w Gdańsku i Gdyni.

Czy w branży nowoczesnych technologii liczy się marka miejsca – to, skąd pochodzi dany start‑up, technologia?

Branża – rozumiana jako bardzo duży światowy ekosystem, także inwestorów globalnych – z pewnością na to patrzy. Gdy dana firma osiągnie wielki sukces, region z którego pochodzi automatycznie znajduje się „na radarze” wielu funduszy. Po tym, jak wystrzelił Skype, w Estonii narodziło się kolejnych kilka przedsiębiorstw, które osiągnęły status „jednorożca”. Oczywiście, w pewnym momencie swojego rozwoju wyniosły się do USA albo Europy Zachodniej i tam budowały swoje siedziby, aby bardziej efektywnie rozwijać globalną ekspansję. Niemniej jednak do dziś są one kojarzone z estońską otwartością, innowacyjnością itd. Co roku jeżdżę do Helsinek na dużą konferencję o nazwie Slush. Widzę tam, jak wiele fińskich przedsiębiorstw czerpie z sukcesu innej lokalnej firmy – Rovio, która wymyśliła popularną grę Angry Birds. Stworzył się tam cały ekosystem podmiotów produkujących gry mobilne, sprzedawane na świecie w dziesiątkach milionów kopii. Bez tego pierwszego, pojedynczego sukcesu nie byłoby to raczej możliwe.

Rozumiem zatem, że jak na razie hasła „made in Pomorskie” czy „made in Gdańsk” nie są jeszcze w branży zbytnio kojarzone. Jak natomiast – z perspektywy organizatora imprezy o międzynarodowym zasięgu – oceniany jest generalnie przez zagranicznych gości nasz region?

Praktycznie każda osoba, która tu przyjechała i z którą miałem okazję rozmawiać, przyznała, że obraz Gdańska i szerzej – regionu – okazał się znacznie lepszy niż się tego spodziewali. Choć nie oczekiwali oni może słynnych już białych niedźwiedzi na ulicach, to większość miała w sobie bez wątpienia pewną ostrożność, rezerwę. Byli nastawieni, że zobaczą trochę smutne, szare postkomunistyczne miasto, przed którym jeszcze daleka droga do stania się atrakcyjną, tętniącą życiem metropolią. Okazuje się jednak, że Gdańsk to piękne miejsce z ciekawą historią i bogatymi tradycjami, a cały region oferuje masę atrakcji. Pomaga nam oczywiście wizerunek Lecha Wałęsy, Solidarności. Ale historia to nie wszystko. Wielu gości doznaje szoku już na lotnisku widząc, w jak nowoczesnym terminalu się znajdują. Dochodzi do tego nowa infrastruktura transportowa, stadion, AmberExpo, Teatr Szekspirowski i wiele, wiele innych rzeczy. Jest w czym przebierać, to nasz wielki atut.

Koniunktura gospodarcza

Oceny koniunktury gospodarczej w województwie pomorskim w III kwartale 2016 r. w ujęciu branżowym były bardzo dobre. W sześciu spośród siedmiu analizowanych sektorów liczba przedsiębiorców pozytywnie oceniających warunki gospodarowania przeważała nad liczbą opinii negatywnych. Niezmiennie najlepsze noty cechowały sektor informacji i komunikacji, w którym wartość wskaźnika ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa we wrześniu sięgnęła +28,6 pkt. To mniej niż przeciętnie w poprzednich kwartałach, lecz równocześnie zdecydowanie więcej niż w maju 2016 r., kiedy to wartość analizowanego indeksu sięgnęła 19,7 pkt. Przez cały III kwartał bardzo wysoko oceniany był też sektor zakwaterowania i usług gastronomicznych (lipiec: +31,5 pkt.; sierpień: +23,6 pkt.; wrzesień: +22,1 pkt.). Wartości te były znacznie wyższe niż w analogicznym okresie w poprzednich latach.

Dobrze sytuację gospodarczą oceniali również reprezentanci firm działających w handlu tak hurtowym (+13,8 pkt. na koniec III kwartału), jak i detalicznym (+4,9 pkt.). Pozytywne opinie przeważały nieznacznie w przetwórstwie przemysłowym (+1,5 pkt.) oraz w transporcie i gospodarce magazynowej (+0,8 pkt.). W obydwu przypadkach były to jednak noty najniższe od dłuższego czasu: w przypadku przetwórstwa przemysłowego od ponad trzech lat, a w przypadku transportu i gospodarki magazynowej – od ponad roku.

Jedynie wśród przedstawicieli budownictwa przeważały nastroje negatywne, co przełożyło się na ujemną wartość analizowanego indeksu (–1,1 pkt.). Była ona jednak najwyższa od ponad roku. Może to cieszyć tym bardziej, że negatywna ocena warunków gospodarowania w tym sektorze jest obserwowana od kilku lat.

Wykres 1. Indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa wg sektorów w województwie pomorskim w okresie od września 2015 do września 2016 r.

Przedział wahań wskaźnika wynosi od –100 do +100. Wartości ujemne oznaczają przewagę ocen negatywnych, dodatnie – pozytywnych.
Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych GUS

W trzech spośród siedmiu analizowanych branż (zakwaterowanie i usługi gastronomiczne, handel hurtowy oraz budownictwo) odnotowano poprawę, biorąc za punkt odniesienia sytuację sprzed roku (wrzesień 2015 r.). Skokowy wzrost (+19,7 pkt.) nastąpił jedynie w przypadku pierwszego z tych sektorów, w dwóch pozostałych był on nieznaczny. Istotny regres w ujęciu rocznym odnotowano w sektorach informacji i komunikacji (–12,4 pkt.) oraz przetwórstwa przemysłowego (–10,9 pkt.). W przypadku handlu detalicznego oraz transportu i gospodarki magazynowej zakres zmian był zdecydowanie mniejszy (–1,9 pkt. oraz –0,5 pkt.).

W czterech sektorach koniunktura gospodarcza w województwie oceniana była lepiej niż przeciętnie w Polsce. Szczególnie dużą różnicę widać było w przypadku zakwaterowania i usług gastronomicznych (+14,3 pkt. względem kraju) oraz budownictwa (+7,0 pkt.).
W gorszej sytuacji niż przeciętnie w kraju znaleźli się natomiast reprezentanci przede wszystkim transportu i gospodarki magazynowej, w której to branży indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa kształtował się na poziomie o ponad 9 pkt. niższym od wartości ogólnopolskiej. W rezultacie pomorskie znalazło się na 13. pozycji wśród wszystkich województw.

Na podstawie indeksu przewidywanej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa można mówić o umiarkowanie dobrych nastrojach przedsiębiorców. Wskazali tak reprezentanci czterech sektorów: transportu i gospodarki magazynowej, informacji i komunikacji, przetwórstwa przemysłowego oraz budownictwa. Szczególnie pozytywne nastroje dotyczyły pierwszych dwóch, które cechowały się wartością wskaźnika wynoszącą odpowiednio: +14,2 pkt. oraz +10,5 pkt. Głosy negatywne przeważały przede wszystkim wśród przedstawicieli zakwaterowania i usług gastronomicznych (–22,4 pkt.). Jest to zrozumiałe ze względu na kończący się – notabene najbardziej udany od lat – sezon turystyczny.

Działalność przedsiębiorstw

Na koniec września 2016 r. liczba podmiotów gospodarki narodowej wyniosła 285,7 tys. W stosunku do sierpnia 2016 r. uległa ona nieznacznemu zwiększeniu (o niespełna 100 podmiotów). Większy wzrost odnotowano natomiast w ujęciu rocznym – w tym czasie liczba podmiotów gospodarczych wzrosła o 3,5 tys. (1,2 proc.). Rozpoczęty ponad trzy lata temu stały wzrost przedsiębiorczości jest zatem kontynuowany. Dotyczy on oczywiście przede wszystkim przedsiębiorstw najmniejszych i poprzez rosnące najprawdopodobniej zjawisko samozatrudnienia wpisuje się w obserwowany wzrost popytu na pracę.

Wyniki działalności przedsiębiorstw w trzecim kwartale 2016 r. były przeciętne. Pozytywne wyniki dotyczyły jedynie produkcji sprzedanej przemysłu, która w porównaniu z analogicznym okresem sprzed roku wzrosła o prawie 7 proc. W odniesieniu do tego samego okresu najbardziej niepokoi znaczny, aż 33‑procentowy spadek indeksu produkcji budowlano­‑montażowej. Wartość sprzedaży detalicznej zmniejszyła się natomiast o 4,2 proc.

Trzeci kwartał był stosunkowo udany dla przedsiębiorstw przemysłowych. W każdym z miesięcy miał miejsce wzrost produkcji sprzedanej w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego. W szczególności wyróżniał się wynik z sierpnia 2016 r., kiedy to wartość PSP była wyższa niż przed rokiem o prawie 12 proc.

Sektor produkcji budowlano­‑montażowej notuje niższe wyniki w porównaniu z ubiegłym rokiem już od maja. W poszczególnych miesiącach obecnego kwartału były one odpowiednio: o 6,6 proc., 15,8 proc. i 33 proc. niższe niż w 2015 r. Bardzo wyraźnie widać trend spadkowy w tej branży.

Wykres 2. Dynamika produkcji sprzedanej, budowlano­‑montażowej i sprzedaży detalicznej w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do września 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku

W III kwartale 2016 r. sprzedaż detaliczna była na nieznacznie niższym poziomie, co przed rokiem. W lipcu i wrześniu jej wartość była o 3,7 proc. i 4,2 proc. mniejsza niż w analogicznym okresie 2015 r., natomiast w sierpniu była minimalnie wyższa (o 0,8 proc.). Był to pierwszy miesiąc obecnego roku, w którym wartość sprzedaży detalicznej była wyższa niż przed 12 miesiącami. Generalnie wydaje się, że obserwowane spadki są coraz płytsze i zapowiadają zmianę krótkookresowego trendu. Popyt zgłaszany przez gospodarstwa domowe na lokalnym rynku może się w kolejnych okresach zwiększyć, m.in. ze względu na wypłaty z budżetu państwa w ramach programu 500+.

Handel zagraniczny

W III kwartale 2016 r. wartość eksportu wyniosła 2523,8 mln euro, zaś importu – 2462,1 mln euro. Odnotowano więc nadwyżkę w handlu zagranicznym, wynoszącą 61,7 mln euro. Od początku 2016 r. wartość eksportu sięgnęła 8102,2 mln euro, a importu 7778,5 mln euro, co również przełożyło się na nadwyżkę w obrotach handlowych przekraczającą 323 mln euro.

W porównaniu do obrotów z III kwartału 2015 r. zaobserwowano znaczące zmniejszenie wolumenu importu (o 32,3 proc.) przy zdecydowanie mniejszym spadku eksportu (o 21,8 proc.).

W III kwartale 2016 r. struktura towarowa eksportu z województwa pomorskiego nie odbiegała od tego, co obserwowano w poprzednich miesiącach obecnego roku. Dominującą grupą towarową pozostały statki, łodzie oraz konstrukcje pływające (23,1 proc. wartości sprzedaży zagranicznej województwa). Znacząco mniejszy udział przypadł maszynom i urządzeniom elektrycznym (15,1 proc.) oraz paliwom (10,9 proc.). Wymienione trzy grupy towarowe odpowiadały za 49,2 proc. eksportu III kwartale 2016 r. (oraz za 50,3 proc. sprzedaży zagranicznej województwa od początku 2016 r.).

Wykres 3. Struktura kierunkowa eksportu z województwa pomorskiego w III kwartale 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie

W strukturze kierunkowej największym udziałem cechowały się Niemcy (15,9 proc.) oraz Wyspy Marshalla (11,9 proc. – za sprawą finalizacji projektu przebudowy platformy wydobywczej FPF1 przez Gdańską Stocznię Remontową, który opiewał na prawie 300 mln euro). Na kolejnych pozycjach plasowały się: Holandia (9,1 proc.), Szwecja (5,6 proc.), Norwegia (5,4 proc.) oraz Republika Czeska (5,1 proc.). Biorąc z kolei pod uwagę obroty od początku 2016 r. niekwestionowanym liderem są Niemcy (16,3 proc.), a Wyspy Marshalla spadają na ósmą lokatę (3,7 proc.). W pierwszej trójce znalazło się jeszcze miejsce dla Holandii (9,2 proc.) oraz Norwegii (6,5 proc.). Wśród odbiorców dominują państwa UE, na które przypadało prawie 63 proc. sprzedaży zagranicznej województwa.

Cechą pomorskiego importu jest wysoki poziom koncentracji towarowej. Warto mieć na uwadze, że struktura towarowa importu jest w znacznym stopniu kształtowana przez strukturę towarową eksportu. Wynika to z faktu, iż pomorskie importuje towary podlegające przetworzeniu, które następnie są eksportowane. Zjawisko to dało się zaobserwować również w III kwartale 2016 r. Na najważniejsze produkty sprowadzane z zagranicy, tzn.: paliwa (29,5 proc.), maszyny i urządzenia elektryczne (13,5 proc.) oraz statki, łodzie, konstrukcje pływające (8,2 proc.) przypadało łącznie 51,2 proc. importu. Znaczący (7,5 proc.) udział charakteryzował też produkty z branży ryb i skorupiaków.

W III kwartale 2016 r. najistotniejszym partnerem importowym – głównie za sprawą paliw –pozostała Rosja (20,6 proc. importu). Mniejszy strumień produktów trafił do województwa pomorskiego z Chin (15,3 proc.), Norwegii (6,8 proc.) oraz Niemiec (6,7 proc.). Od początku roku najwięcej towarów spłynęło na Pomorze również z Rosji (20,0 proc.) oraz Chin (13,9 proc.), a także z Niemiec (6,9 proc.) i Norwegii (6,8 proc.).

Wykres 4. Struktura kierunkowa importu do województwa pomorskiego w III kwartale 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie

Rynek pracy i wynagrodzenia

Według stanu na koniec III kwartału 2016 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 302,6 tys. osób. W stosunku do końca czerwca wzrosło o 1,7 tys., a w porównaniu do końca września 2015 r. – o 5,8 tys. Tempo wzrostu zatrudnienia było niższe zarówno od tempa obserwowanego w okresie od lipca do września 2015 r., jak i od tego, notowanego w poprzednich kwartałach bieżącego roku.

Wykres 5. Wielkość zatrudnienia i poziom przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do września 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku

W ślad za rosnącym zatrudnieniem ubyło bezrobotnych. Na koniec września 2016 r. ich liczba sięgnęła 63,5 tys. To niemal 18 proc. mniej niż przed rokiem oraz 6 proc. mniej niż przed miesiącem. Stopa bezrobocia wynosiła 7,3 proc. Była ona o 0,3 pkt. proc. niższa niż pod koniec drugiego kwartału. Tak dobre dane dotyczące bezrobotnych obserwowano ostatnio w 2008 r.

Znaczący spadek liczebności populacji bezrobotnych ogółem był również efektem zmian sytuacji bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Uwagę zwraca zwłaszcza wyższy od dynamiki ogółem spadek bezrobotnych długotrwale (–20,3 proc. r/r). Nieznacznie niższy spadek zaobserwowano w tym samym okresie w grupie osób 50+ zarejestrowanych w urzędach pracy (–16,9 proc.). Obserwowane zmiany potwierdzają bardzo wysoki popyt na pracę, stwarzający szansę powrotu na rynek tym, których kompetencje mogły już ulec dezaktualizacji. Jeżeli popyt na pracę będzie nadal tak znaczący, to istnieje szansa na trwałą ich integrację z rynkiem pracy. Jeszcze wyższą dynamikę zmian zaobserwowano w wśród osób w wieku do 30 r. życia. W ciągu roku z grupy tej ubyło aż 20,9 proc. osób. Wyższy niż przeciętnie spadek jest efektem ponadprzeciętnej chęci do ewentualnego przekwalifikowania się oraz wyższej gotowości do zmiany miejsca zamieszkania cechujących ludzi młodych.

Wykres 6. Liczba bezrobotnych i ofert pracy zgłoszonych do urzędów pracy w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do września 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku

Ożywienie na rynku pracy było także widoczne w liczbie ofert zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy. We wrześniu 2016 r. wpłynęło ich 9,8 tys. Choć było to o 1,4 tys. mniej niż w czerwcu 2016 r., to jednocześnie aż o 9,5 proc. więcej niż przed rokiem. To właśnie drugi z tych wskaźników lepiej oddaje realną, dobrą sytuację na pomorskim rynku pracy, gdyż wzrost liczby ofert pracy w czerwcu jest na Pomorzu – i nie tylko – naturalnym zjawiskiem, spowodowanym pojawianiem się ofert pracy sezonowej.

Barometr innowacyjności

We wrześniu 2016 r. w Biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informację o 285 wynalazkach zgłoszonych do opatentowania. Liczba zgłoszeń pochodzących z województwa pomorskiego sięgnęła 14, co stanowiło 4,9 proc. wszystkich zgłoszonych wynalazków. Jest to odsetek mniejszy od obserwowanego w maju (6,7 proc.) czy czerwcu (5,7 proc.), lecz wyższy niż w lipcu (3,9 proc.) oraz sierpniu (3,9 proc.).
Omawiane wartości cechuje wysoka zmienność, dlatego też warto posiłkować się informacjami o zgłoszeniach wynalazków analizowanymi narastająco. Od początku roku w biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informacje o 3072 zgłoszeniach, z czego 64 zgłoszenia pochodziły z Pomorza. Stanowiło to 5,3 proc. z liczby wszystkich opublikowanych zgłoszeń.

Wykres 7. Liczba pomorskich wynalazków zgłoszonych i opublikowanych w Biuletynie Urzędu Patentowego

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Udział województwa w liczbie zgłaszanych patentów jest niższy od udziału regionu w liczbie mieszkańców całej Polski (6,0 proc. w 2016 r.), czy też w liczbie ogólnopolskich przedsiębiorstw (6,8 proc.). Niemniej, należy mieć na uwadze, iż statystyka patentowa jest zdominowana przez zgłoszenia z województwa mazowieckiego, w tym w szczególności z Warszawy.

Struktura zgłoszonych patentów przez pomorskich wynalazców odbiegała w III kwartale 2016 r. od struktury ogólnopolskiej. 24,2 proc. zgłoszeń dotyczyło chemii i metalurgii (Dział C – Chemia; Metalurgia w Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej). Istotnym udziałem oraz nadreprezentacją w odniesieniu do poziomu ogólnopolskiego cechował się również dział F budowa maszyn; oświetlenie; ogrzewanie; uzbrojenie; technika minerska (18,2 proc.; o 6,5 pkt. proc. więcej niż w skali kraju).

Tabela 1. Ogólnopolskie oraz pomorskie zgłoszenia wynalazków opublikowane w Biuletynie Urzędu Patentowego wg Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej (MKP) w III kw. 2016 r.

Dział MKP	Pomorskie	Polska
Dział A – Podstawowe potrzeby ludzkie	12,1%	16,6%
Dział B – Różne procesy przemysłowe; Transport	19,7%	21,3%
Dział C – Chemia; Metalurgia	24,2%	22,3%
Dział D – Włókiennictwo; Papiernictwo	3,0%	1,2%
Dział E – Budownictwo; Górnictwo	9,1%	10,6%
Dział F – Budowa maszyn; Oświetlenie; Ogrzewanie; Uzbrojenie; Technika minerska	18,2%	11,7%
Dział G – Fizyka	7,6%	10,4%
Dział H – Elektrotechnika	6,1%	5,9%
RAZEM	100,0%	100,0%

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie http://www.uprp.pl

Ważniejsze wydarzenia

Milionowe dotacje na rozwój województwa

Agencja Rozwoju Pomorza otrzymała wsparcie w wysokości 280 mln zł, pochodzące ze środków wspólnotowych oraz samorządowych. Pieniądze zostaną przeznaczone na realizację dwóch projektów. Pierwszy z nich – „Pomorski Broker Eksportowy. Kompleksowy system wspierania eksportu w województwie pomorskim” – ma na celu wsparcie eksportu pomorskich MSP, które do tej pory nie prowadziły sprzedaży zagranicznej. Celem drugiego – „Invest in Pomerania 2020” – jest przyciągniecie zagranicznych inwestycji bezpośrednich.

Pomorze liderem absorpcji środków z UE

Województwo pomorskie zajmuje pierwsze miejsce wśród polskich regionów pod względem wysokości zakontraktowanych środków unijnych w ramach RPO. Do połowy lipca 2016 r. łączna wartość 108 umów o dofinansowanie projektów sięgnęła 1,69 mld zł, przy wsparciu unijnym w wysokości 1,19 mld zł.

Pomorskie „na językach” w Komisji Europejskiej

W 57. numerze wydawanej w wielu językach Publikacji Komisji Europejskiej „Panorama” zaprezentowano województwo pomorskie oraz unikatowe podejście władz samorządowych do stymulowania rozwoju regionu z wykorzystaniem funduszy europejskich.

LOTOS oraz ENERGA w Polskiej Fundacji Narodowej

Pomorskie spółki wraz z 15 innymi największymi spółkami Skarbu Państwa podpisały list intencyjny w sprawie powołania Polskiej Fundacji Narodowej. Celem fundacji, której powołanie zapowiedziała Premier Rządu RP Beata Szydło, będzie promowanie Polski za granicą.

Ropa z Iranu w LOTOS

W sierpniu do gdańskiego portu trafił ładunek 2 mln baryłek ropy z Iranu. Jednorazowa transakcja zawarta pomiędzy LOTOS‑em oraz National Iranian Oil Company może przerodzić się w długotrwałą współpracę.

Gdańsk Business Week

W trakcie 6‑dniowej imprezy, zorganizowanej przez Washington Business Week, miasto Gdańsk oraz Gdański Inkubator Przedsiębiorczości Starter około 90 nastolatków z Polski, Białorusi oraz Stanów Zjednoczonych wirtualnie rozwijało biznesowe pomysły. Ich pracom przyglądali się międzynarodowi eksperci , którzy ostatecznie wyłonili zwycięskie projekty.

DORACO buduje bazę rakietową

Korporacja budowlana DORACO będzie głównym podwykonawcą odpowiedzialnym za roboty infrastrukturalne realizowane w trakcie budowy bazy systemu AEGIS Ashore w podsłupskim Redzikowie.

25‑lecie Pracodawców Pomorza

29 września odbyła się uroczystość 25‑lecia powstania Pracodawców Pomorza. To jedna z najstarszych organizacji pracodawców w Polsce. Gośćmi specjalnymi wydarzenia byli trzej byli prezydenci Polski: Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski oraz Bronisław Komorowski. Obecnie organizacja zrzesza prawie 800 firm.

EFNI 2016

Między 28 a 30 września miało miejsce w Sopocie szóste już Europejskie Forum Nowych Idei. Tematem przewodnim tegorocznej edycji było: „Przyszłość pracy. Realia, marzenia i mrzonki”. Zdaniem panelistów uczestniczących w gali otwarcia imprezy, sytuacja na rynku pracy będzie zależała przede wszystkim od zmian, jakie będą zachodziły na poziomie Unii Europejskiej. W EFNI 2016 wzięło udział około tysiąca osób.

Kolejny potentat z branży kosmetyków?

Gdańska spółka L’biotica ma ambicję, by stać się trzecią – obok Oceanic oraz Ziaja – pomorską firmą liczącą się na rynku kosmetycznym. Ma to umożliwić dofinansowanie ze strony holenderskiego funduszu private equity – Waterland. L’biotica działa w branży naturalnych dermokosmetyków.

Grupa Progres otwiera biuro na Ukrainie

Z racji na coraz większy popyt na pracę w Polsce wśród cudzoziemców, a także zainteresowanie działających w Polsce firm pracownikami z zagranicy, gdańska Grupa Progres z branży HR otworzyła swój oddział za naszą wschodnią granicą. Ma on ułatwić rekrutację oraz transferowanie na nasz rynek pracowników z Ukrainy.

Kolejne centrum IT w Gdańsku

Szwedzka spółka DGC otwiera w Gdańsku swoje centrum IT, w którym tworzone będą nowoczesne systemy do zarządzania procesami biznesowymi. Na początek otwartych zostanie około 30 miejsc pracy.

Gdańsk na A–

Agencja ratingowa Fitch oceniła wiarygodność kredytową Gdańska oraz jego zdolność do obsługi swojego długu na A–. Ocenę tę należy interpretować korzystnie.

Finał Space3ac

W Gdańskim Parku Naukowo­‑Technologicznym miał miejsce finał programu wspierającego rozwój polskiego sektora kosmicznego. Zwycięzcą została aplikacja Farm Scanner, umożliwiająca rolnikom zwiększenie efektywności ich upraw w oparciu o dane satelitarne.

Trójmiejskie satelity badawcze?

Szwajcarska firma Syderal razem z trójmiejskim przedsiębiorstwem 3City Electronics utworzyły spółkę o nazwie Syderal Polska. Zatrudnieni w niej inżynierowie mają projektować elementy, a w kolejnych latach nawet i całe satelity badawcze, które będą wykorzystywane w kosmosie.

Fiasko Tallindera

LPP rezygnuje ze swojej najnowszej marki – Tallinder. Osiągane przez nią wyniki finansowe były znacznie gorsze niż przewidywano. Gdański potentat odzieżowy nadal jest właścicielem marek takich jak m.in. Reserved, House czy Mohito.

Fujifilm w Gdańsku

Japoński koncern Fujifilm, działający głównie w branży fotograficznej, otwiera w Gdańsku pierwsze europejskie centrum usług wspólnych. Na początek zatrudnienie znajdzie w nim 30 pracowników, a do końca przyszłego roku – kolejnych 70.

LOTOS odkrył nowe złoże

Gdański koncern paliwowy, w wyniku prowadzonego w sierpniu wiercenia otworu poszukiwawczego, odkrył w norweskiej części Morza Północnego nowe złoże ropy i gazu – Langfjellet. Według wstępnych szacunków jego potencjał wynosi od 24 do 74 mln baryłek ropy naftowej.

LOTOS Kolej z umową z Siłami Zbrojnymi RP

Gdańska spółka, będąca największym polskim przewoźnikiem kolejowym w branży transportu towarów niebezpiecznych, podpisała 4‑letni kontrakt dotyczący przewozów paliwa lotniczego F‑34.

ENERGA ze stratą

W I półroczu br. Grupa ENERGA odnotowała stratę netto w wysokości 116 mln zł. Przychody spółki były o prawie 500 mln zł niższe niż w analogicznym okresie przed rokiem. Na wyniki finansowe koncernu miał wpływ udział w stracie Polskiej Grupy Górniczej.

6 mld zł na pomorską kolej

Krajowy Program Kolejowy zaplanował w Polsce do 2023 r. inwestycje rzędu 60 mln zł, z których aż 10 proc. przypadnie na województwo pomorskie. Za pomocą tych środków sfinansowane mają zostać remonty i modernizacja sieci kolejowej.

Gazociąg połączy B8 z Władysławowem

LOTOS Petrobaltic zaplanował budowę gazociągu łączącego bałtyckie złoże B8 z elektrociepłownią firmy Energobaltic we Władysławowie. Pierwszy etap prac nad 80‑kilometrowym połączeniem rozpocznie się jesienią br.

Ustawa o aktywizacji przemysłu okrętowego podpisana

Prezydent RP Andrzej Duda podpisał ustawę mającą na celu stworzenie warunków organizacyjnych, ekonomicznych i prawnych sprzyjających aktywizacji przemysłu okrętowego i przemysłów komplementarnych w Polsce, a szczególnie przemysłu stoczniowego w Trójmieście i Szczecinie. Ustawa ma wejść w życie na początku przyszłego roku.

Dwa dodatkowe przystanki PKM

PKM SA oraz konsorcjum firm Budimex SA i Ferrovial Agroman SA podpisały umowę dotyczącą budowy dwóch dodatkowych przystanków Pomorskiej Kolei Metropolitalnej w Gdyni – Gdynia Karwiny oraz Gdynia Stadion. Mają one powstać w II połowie 2017 r.

Sii zatrudni kolejnych programistów

Drugi największy pracodawca z branży IT w północnej Polsce – firma Sii – w ciągu roku planuje zatrudnić kolejnych 100 programistów w związku z nowymi międzynarodowymi projektami informatycznymi, które zamierza przeprowadzić.

Pomorskie rajem dla inwestorów?

Rusza drugi etap inicjatywy Invest in Pomerania, który potrwa do 2020 r. W jego ramach blisko 200 mln zł zostanie przeznaczonych głównie na utworzenie co najmniej trzech stref przemysłowych o łącznej powierzchni minimum 70 ha. Ma to pozwolić na skuteczne rywalizowanie o duże inwestycje przemysłowe, jak również stanowić interesującą opcję dla pomorskich MSP planujących swój dalszy rozwój oraz ekspansję.

Nowy Prezes Portu Gdynia

Janusz Jarosiński został 9 lipca br. odwołany z funkcji prezesa gdyńskiego portu. Na stanowisku zastąpił go niecały miesiąc później Adam Meller.

Morska farma wiatrowa nieopodal Łeby?

Sprecyzowano plany dotyczące budowy pierwszej polskiej morskiej farmy wiatrowej. 23 km od Łeby ma powstać 120 elektrowni wiatrowych. Pierwszy wyprodukowany przez nie prąd ma popłynąć w 2021 r.

Spotkanie Krajowej Inteligentnej Specjalizacji

We wrześniu z inicjatywy Ministerstwa Rozwoju odbyło się w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Pomorskiego pierwsze spotkanie Krajowej Inteligentnej Specjalizacji w obszarze: Innowacyjne technologie morskie w zakresie specjalistycznych jednostek pływających, konstrukcji morskich i przybrzeżnych oraz logistyki opartej o transport morski i śródlądowy.

Pomorski Fundusz Rozwoju 2020+

Na Pomorzu – za sprawą umowy podpisanej między Zarządem Województwa Pomorskiego a Bankiem Gospodarstwa Krajowego – uruchomiony zostanie program wsparcia dla regionalnych przedsiębiorstw. Jego beneficjentami będą mikro, małe oraz średnie firmy, do których trafi łącznie – w różnych formach – 430 mln zł.

Chińska prototypownia w Trójmieście

W Gdańsku powstanie prototypownia Chunxing Group – jednego z wiodących producentów komponentów aluminiowych na świecie. Zdaniem Steve’a Suna, szefa sprzedaży i marketingu chińskiego potentata, o wyborze lokalizacji zdecydowały przede wszystkim położenie geograficzne, klimat inwestycyjny oraz dostęp do lokalnych zasobów ludzkich.

Ambermart za nami

Pod koniec sierpnia odbyły się w Gdańsku drugie największe na świecie targi bursztynu – Ambermart. Na Pomorzu gościło ponad 220 wystawców z 9 krajów.

VIII edycja 3TM

Za nami ósma już edycja Targów Motoryzacyjnych 3TM. Impreza, której patronuje marszałek województwa pomorskiego, Mieczysław Struk, odbyła się pod koniec września w gdańskim AmberExpo. Tegoroczne targi były dwukrotnie większe od tych, które odbywały się w poprzednich latach w Ergo Arenie. Atrakcjami towarzyszącymi wydarzeniu były m.in. zloty motocyklowe, finał ogólnopolskiej akcji Motoserce oraz Drift Masters Grand Prix.

Koniunktura gospodarcza

Oceny koniunktury gospodarczej w województwie pomorskim w II kwartale 2016 r. w ujęciu branżowym były bardzo dobre. W sześciu spośród siedmiu analizowanych sektorów, liczba przedsiębiorców pozytywnie oceniających warunki gospodarowania przeważała nad liczbą opinii negatywnych. Niezmiennie najlepsze noty cechowały sektor informacji i komunikacji, w którym wartość wskaźnika ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa w czerwcu sięgnęła +29,4 pkt. To mniej niż przeciętnie w poprzednich kwartałach, lecz równocześnie zdecydowanie więcej niż w maju 2016 r., kiedy to wartość analizowanego indeksu sięgnęła 19,7 pkt.

Dobrze sytuację gospodarczą oceniali również reprezentanci firm działających w handlu tak hurtowym (+13,7 pkt.), jak i detalicznym (+7,5 pkt.). Pozytywne opinie przeważały również w transporcie i gospodarce magazynowej (+6,4 pkt.), przetwórstwie przemysłowym (+4,9 pkt.) oraz zakwaterowaniu i usługach gastronomicznych (+2,1 pkt.). Jedynie wśród przedstawicieli budownictwa przeważały nastroje negatywne, co przełożyło się na ujemną wartość analizowanego indeksu (–9,8 pkt.). Negatywna ocena warunków gospodarowania w tym sektorze jest obserwowana od kilku lat.

Wykres 1. Indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa wg sektorów w województwie pomorskim w okresie od czerwca 2015 do czerwca 2016

Przedział wahań wskaźnika wynosi od –100 do +100. Wartości ujemne oznaczają przewagę ocen negatywnych, dodatnie – pozytywnych.
Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych GUS

Analiza zmian wskaźników ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa w czasie wskazuje na pozytywne tendencje. W czterech spośród siedmiu analizowanych branż (budownictwo, handel detaliczny oraz hurtowy, transport) odnotowano poprawę (w niewielkiej skali), biorąc za punkt odniesienia sytuację tak sprzed roku (czerwiec 2015 r.), jak i sprzed miesiąca (maj 2016 r.). Istotny regres w ujęciu rocznym odnotowano właściwie tylko w przypadku informacji i komunikacji (–8,4 pkt.). W przypadku przetwórstwa przemysłowego oraz zakwaterowania i usług gastronomicznych zakres zmian był zdecydowanie mniejszy (–2,6 pkt oraz – 5,7 pkt.).

W pięciu sektorach koniunktura gospodarcza w województwie oceniana była lepiej niż przeciętnie w Polsce. Pod tym względem wyróżniało się jedynie budownictwo, gdzie różnica indeksu wojewódzkiego i ogólnopolskiego sięgnęła +6,9 pkt. W rezultacie województwo pomorskie uplasowało się na siódmym miejscu w rankingu regionów.

W gorszej sytuacji niż przeciętnie w kraju znaleźli się natomiast reprezentanci zakwaterowania i usług, w której to branży indeks bieżącej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa kształtował się na poziomie o prawie 5 pkt. niższym od wartości ogólnopolskiej. W rezultacie pomorskie znalazło się na 11 pozycji wśród województw.

Na podstawie indeksu przewidywanej ogólnej sytuacji przedsiębiorstwa można mówić o bardzo dobrych nastrojach przedsiębiorców. Jedynie wśród przedstawicieli informacji i komunikacji przeważa opinia o negatywnych perspektywach na przyszłość (–6,5 pkt.). Ze względu na rozpoczynający się sezon znakomite wartości wskaźnika charakteryzują natomiast zakwaterowanie i usługi gastronomiczne (+25,1 pkt.).

Działalność przedsiębiorstw

Na koniec czerwca 2016 r. liczba podmiotów gospodarki narodowej wyniosła 284,3 tys. W stosunku do maja 2016 r. uległa ona nieznacznemu zmniejszeniu. Zmiana jest na tyle niewielka, iż trudno ją w jakikolwiek sposób interpretować. Wyraźny wzrost odnotowano natomiast w ujęciu rocznym, kiedy to liczba podmiotów gospodarczych wzrosła o 4,4 tys. (około 2 proc.). Rozpoczęty ponad trzy lata temu stały wzrost przedsiębiorczości jest kontynuowany. Dotyczy on oczywiście przede wszystkim przedsiębiorstw najmniejszych i poprzez rosnące najprawdopodobniej zjawisko samozatrudnienia wpisuje się w obserwowany wzrost popytu na pracę.

Wyniki działalności przedsiębiorstw w drugim kwartale 2016 r., poza produkcją sprzedaną przemysłu, nie były najlepsze. W stosunku do analogicznego okresu roku przedniego wyraźnie zmniejszyła się sprzedaż detaliczna oraz produkcja budowlano­‑montażowa.
Drugi kwartał był stosunkowo udany dla przedsiębiorstw przemysłowych. W każdym z miesięcy miał miejsce wzrost produkcji sprzedanej w stosunku do analogicznego miesiąca roku poprzedniego. W szczególności wyróżniał się wynik z czerwca 2016 r., kiedy to wartość PSP była wyższa o 8,3 proc.

Dynamika produkcji budowlano­‑montażowej, podobnie jak w poprzednich kwartałach 2015 r. cechowała się dużą zmiennością. Szczególnie negatywnie wyróżnił się wynik czerwcowy. W porównaniu do analogicznego miesiąca roku poprzedniego produkcja budowlano­‑montażowa była niższa o 11 proc. Spadek w ujęciu rocznym odnotowano również w maju, z kolei kwiecień cechował się znaczącym wzrostem (17,3 proc.). Niemniej jednak, analiza danych w ostatnich 3 latach wskazuje na wyraźnie rysujący się trend spadkowy.

Wykres 2. Dynamika produkcji sprzedanej, budowlano­‑montażowej i sprzedaży detalicznej w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do czerwca 2016

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku

II kwartał 2016 r. okazał się kolejnym okresem, w którym odnotowano spadek sprzedaży detalicznej. Jej wartość w kwietniu, maju oraz czerwcu 2016 r. była niższa o 6,6 proc., 4,6 proc. oraz 1,2 proc. w porównaniu do odpowiednich miesięcy roku 2015. Pozytywnie można oceniać jedynie fakt, iż obserwowane spadki są coraz płytsze, zapowiadając zmianę krótkookresowego trendu. Obecnie jednak wzrost płac oraz wypłat z budżetu państwa w ramach programu 500+ nie przełożył się na wzrost popytu zgłaszanego przed gospodarstwa domowe na lokalnym rynku.

Handel zagraniczny

W II kwartale 2016 r. wartość eksportu wyniosła 3113,9 mln euro, zaś importu – 2724,4 mln euro. Odnotowano więc nadwyżkę w handlu zagranicznym, wynoszącą 389,5 mln euro. Po dwóch kwartałach 2016 r. wartość eksportu sięgnęła 5578,4 mln euro, a importu 5316,4 mln, co również przełożyło się na nadwyżkę w obrotach handlowych sięgającą 262 mln euro.

W porównaniu do obrotów z II kwartału 2015 r. zaobserwowano znaczące zmniejszenie wolumenu importu (o 25 proc.) przy zdecydowanie mniejszym spadku eksportu (o 6 proc.).

W II kwartale 2016 r. struktura towarowa eksportu z województwa pomorskiego nie odbiegała od tego, co obserwowano w poprzednich miesiącach obecnego roku. Dominującą grupą towarową pozostały statki, łodzie oraz konstrukcje pływające (31,6 proc. wartości sprzedaży zagranicznej województwa). Znacząco mniejszy udział przypadł paliwom (14,2 proc.) oraz maszynom i urządzeniom elektrycznym (11,1 proc.). Wymienione trzy grupy towarowe odpowiadały za 56,3 proc. eksportu w II kwartale 2016 r. (oraz za 50,8 proc. sprzedaży zagranicznej województwa w pierwszym półroczu 2016 r.).

Wykres 3. Struktura kierunkowa eksportu z województwa pomorskiego w II kwartale 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie

W strukturze kierunkowej największym udziałem cechowały się Niemcy (13,6 proc.). Na kolejnych pozycjach plasowały się: Holandia (8,3 proc.) oraz Norwegia (8,2 proc.). Biorąc z kolei pod uwagę obroty z pierwszego półrocza 2016 r. struktura nie uległa znaczącym zmianom. Ponownie najważniejszymi rynkami eksportowymi okazały się: Niemcy (16,5 proc.), Holandia (9,2 proc.) oraz Norwegia (7 proc.). Wśród odbiorców dominują państwa UE, na które przypadało nieco ponad 63 proc. sprzedaży zagranicznej województwa.

Cechą pomorskiego importu jest wysoki poziom koncentracji towarowej. Warto mieć na uwadze, że struktura towarowa importu jest w znacznym stopniu kształtowana przez strukturę towarową eksportu. Wynika to z faktu, iż pomorskie importuje towary podlegające przetworzeniu, które następnie są eksportowane. Zjawisko to dało się zaobserwować również w II kwartale 2016 r. Na najważniejsze produkty sprowadzane z zagranicy, tzn.: paliwa (21,6 proc.), statki, łodzie, konstrukcje pływające (17,6 proc.) oraz maszyny i urządzenia elektryczne (14,2 proc.) przypadało łącznie 53,4 proc. importu.

W II kwartale 2016 r. najistotniejszym partnerem importowym pozostała Rosja (22,6 proc. importu). Mniejszy strumień produktów trafił do województwa pomorskiego z Chin (12,7 proc.) oraz Norwegii (7,2 proc.).

Wykres 4. Struktura kierunkowa importu do województwa pomorskiego w II kwartale 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Izby Celnej w Warszawie

Rynek pracy i wynagrodzenia

Według stanu na II kwartału 2016 r. przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw wynosiło 300,9 tys. osób. W stosunku do końca marca wzrosło o 2,8 tys., a w porównaniu do końca czerwca 2015 r. – o 14,5 tys. Tempo wzrostu zatrudnienia było wyższe niż w okresie od kwietnia do czerwca 2015 r. jednak odbiegało od dynamiki obserwowanej na przełomie roku ubiegłego.

W czerwcu 2016 r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw wyniosło 4307 zł. Oznacza to spadek w stosunku do poziomu wynagrodzeń w I kwartale, który jest jednak w znaczącym stopniu kształtowany przez wypłatę premii oraz nagród. W relacji do wynagrodzenia sprzed roku odnotowano wysoki, znacząco przekraczający poziom inflacji, wzrost (5,3 proc.). Oznacza to utrzymanie tendencji realnej zwyżki płac.

W ślad za rosnącym zatrudnieniem ubyło bezrobotnych. Na koniec czerwca 2016 r. ich liczba sięgnęła 67 tys. To niemal 19 proc. mniej niż przed rokiem oraz 6 proc. mniej niż przed miesiącem. Do 7,8 proc. spadła stopa bezrobocia. Tak dobre dane dotyczące bezrobotnych obserwowano ostatnio w 2008 r.

Wykres 5. Wielkość zatrudnienia i poziom przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w sektorze przedsiębiorstw w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do czerwca 2016 r.

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku

Znaczący spadek liczebności populacji bezrobotnych ogółem był również efektem zmian bezrobotnych znajdujących się w szczególnej sytuacji na rynku pracy. Uwagę zwraca zwłaszcza wyższy od dynamiki ogółem spadek bezrobotnych długotrwale (–21,3 proc. r/r). Nieznacznie niższy spadek zaobserwowano w tym samym okresie w grupie osób 50+ zarejestrowanych w urzędach pracy (–16,7 proc.). Obserwowane zmiany potwierdzają bardzo wysoki popyt na pracę, stwarzający szansę powrotu na rynek tym, których kompetencje mogły już ulec dezaktualizacji. Jeżeli popyt na pracę będzie nadal tak znaczący, to istnieje szansa na trwałą ich integrację z rynkiem pracy. Jeszcze wyższą dynamikę zmian zaobserwowano w wśród osób w wieku do 30. roku życia. W ciągu roku z grupy tej ubyło aż 22,3 proc. Wyższy niż przeciętnie spadek jest efektem ponadprzeciętnej chęci do ewentualnego przekwalifikowania się oraz wyższej gotowości do zmiany miejsca zamieszkania cechujących ludzi młodych.

Ożywienie na rynku pracy było także widoczne w liczbie ofert zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy. W czerwcu 2016 r. wpłynęło ich ponad 11,2 tys. Oczywiście jest to po części efektem sezonowego ożywienia na rynku pracy. Z drugiej jednak strony omawiana liczba prawie o 43 proc. przekracza liczbę ofert, które wpłynęły do PUP w czerwcu 2015 r. Wskaźnik ten jest najlepszym przykładem obrazującym skalę zmian na rynku pracy.

Wykres 6. Liczba bezrobotnych i ofert pracy zgłoszonych do urzędów pracy w województwie pomorskim w okresie od stycznia 2014 do czerwca 2016

Źródło: Opracowanie IBnGR na podstawie danych Urzędu Statystycznego w Gdańsku

Barometr innowacyjności

W czerwcu 2016 r. w Biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informację o 367 wynalazkach zgłoszonych do opatentowania. Liczba zgłoszeń pochodzących z województwa pomorskiego sięgnęła 21, co stanowiło 5,7 proc. wszystkich zgłoszonych wynalazków. Jest to odsetek mniejszy od obserwowanego w maju (6,7 proc.) oraz nieco większy od wartości kwietniowej (5,5 proc.).

Omawiane wartości cechuje wysoka zmienność, dlatego też warto posiłkować się informacjami o zgłoszeniach wynalazków analizowanymi narastająco. W pierwszym półroczu w biuletynie Urzędu Patentowego opublikowano informacje o 1834 zgłoszeniach, z czego 98 zgłoszeń pochodziło z Pomorza. Stanowiło to 5,3 proc. z liczby wszystkich opublikowanych zgłoszeń.

Udział województwa w liczbie zgłaszanych patentów jest niższy od udziału regionu w liczbie mieszkańców całej Polski (6,0 proc. w 2016 r.), czy też w liczbie ogólnopolskich przedsiębiorstw (6,7 proc.). Niemniej, należy mieć na uwadze, iż statystyka patentowa jest zdominowana przez zgłoszenia z województwa mazowieckiego, w tym w szczególności z Warszawy.

Wykres 7. Liczba pomorskich wynalazków zgłoszonych i opublikowanych w Biuletynie Urzędu Patentowego

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Tabela 1. Ogólnopolskie oraz pomorskie zgłoszenia wynalazków opublikowane w Biuletynie Urzędu Patentowego wg Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej (MKP) w II kw. 2016 r.

Dział MKP	Pomorskie (proc.)	Polska (proc.)
Dział A – Podstawowe potrzeby ludzkie	21,4%	16,8%
Dział B – Różne procesy przemysłowe; Transport	19,6%	19,4%
Dział C – Chemia; Metalurgia	16,1%	23,3%
Dział D – Włókiennictwo; Papiernictwo	1,8%	0,7%
Dział E – Budownictwo; Górnictwo	3,6%	7,4%
Dział F – Budowa maszyn; Oświetlenie; Ogrzewanie; Uzbrojenie; Technika minerska	17,9%	11,8
Dział G – Fizyka	10,7%	13,4%
Dział H – Elektrotechnika	8,9%	7,3%
RAZEM	100%	100%

Źródło: Opracowanie na podstawie http://www.uprp.pl

Struktura zgłoszonych patentów przez pomorskich wynalazców odbiegała w II kw 2016 r. od struktury ogólnopolskiej. 21,4 proc. zgłoszeń dotyczyło chemii i metalurgii (Dział C – Chemia; Metalurgia w Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej). Istotnym udziałem oraz nadreprezentacją w odniesieniu do poziomu ogólnopolskiego cechował się również dział F budowa maszyn; oświetlenie; ogrzewanie; uzbrojenie; technika minerska (17,9 proc.).

Ważniejsze wydarzenia

Pomorze bezpieczniejsze energetycznie

W najbliższej przyszłości rozpocznie się budowa linii energetycznej 400kV Gdańsk Przyjaźń – Żydowo. Realizowana na terenie 11 pomorskich gmin inwestycja znaczącą poprawi bezpieczeństwo energetycznej województwa.

II etap przetargu na budowę przystanków PKM

PKM SA zaprosiła osiem, pozytywnie zweryfikowanych w pierwszym etapie przetargu firm do składania ofert na budowę przystanków PKM Gdynia Karwiny oraz Gdynia Stadion. Zakończenie inwestycji jest planowane na drugą połowę 2017 r.

Kolejne inwestycje w infrastrukturę kolejową

Wkrótce rozpocznie się rewitalizacja linii kolejowej nr 207 na odcinku Malbork – Gardeja. Prace obejmą remont torów, peronów i przejazdów kolejowych drogowych. Ich efektem będzie poprawa kolejowej dostępności transportowej Powiśla. Koszt projektu, którego realizacja zakończy się w 2020 r., szacowany jest na 270 mln zł.

Absolutorium dla Zarządu Województwa

Głosami radnych PO oraz PSL Zarząd Województwa Pomorskiego uzyskał absolutorium za wykonanie budżetu w 2015 r. Przeciw głosowało 6 radnych reprezentujących klub Prawo i Sprawiedliwość.

Inwestycje w efektywność energetyczną

Ponad 193 mln zł, pochodzących z środków europejskich pochłonie modernizacja niemal 300 budynków użyteczności publicznej. Pieniądze zostaną wydatkowane w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego dla Województwa Pomorskiego na lata 2014–2020. Efektem realizacji 20 projektów, na które umowy podpisano 28 czerwca, będzie zmniejszenie zużycia energii o blisko 70 mln kWh rocznie.

Kolejne centra usług wspólnych

DNV GL ogłosiło otwarcie w Gdyni Centrum Usług Wspólnych, w którym docelowo znajdzie pracę około 200 specjalistów w dziedzinach finansów, rachunkowości, administracji oraz zasobów ludzkich. Nowootwarta placówka dołączy do działającego już w Gdyni Globalnego Centrum Usług IT DNV GL. W Gdańsku z kolei powstanie Centrum Usług Wspólnych skandynawskiej firmy Eltel, w którym pracę znajdzie około 80 osób. Zatrudniająca na całym świecie około 10 tys. osób firma zajmuje się świadczeniem usług na rzecz operatorów infrastruktury sieciowej (energetycznej, telekomunikacyjnej, komunalnej).

Zmiany w zarządzie portu w Gdańsku

Prezesem zarządu Portu został Łukasz Greinke, zaś stanowisko wiceprezesa zarządu ds. finansowanych powierzono Bożenie Jankowskiej. Łukasz Greinke jest prawnikiem – absolwentem Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.

Duże zmiany w zarządzie Grupy Lotos

Robert Pietryszyn został nowym prezesem Grupy Lotos. Jest absolwentem Wydziału Prawa, Administracji oraz Ekonomii UW. W dotychczasowej karierze zawodowej pełnił liczne funkcje zarządcze, w tym m.in. Prezesa Zarządu w spółce Wrocław 2012 oraz zasiadał w wielu radach nadzorczych. Ponadto na stanowiska wiceprezesów mianowano Przemysława Marchlewicza jako wiceprezesa ds. korporacyjnych, Marcina Jastrzębskiego – na stanowisko wiceprezesa ds. operacyjnych oraz Mateusza Boncę jako wiceprezesa ds. strategii i rozwoju.

Poseł z Pomorza wiceprezesem PZU

Poseł Prawa i Sprawiedliwości Andrzej Jaworski zastąpił na stanowisku Roberta Pietryszyna nominowanego na Prezesa Grupy Lotos. Andrzej Jaworski zdobywał doświadczenie menedżerskie sprawując m.in. funkcje: prezesa w Przedsiębiorstwie Gospodarki Maszynami Budownictwa w Warszawie, członka Rady Nadzorczej PKP Intercity, przewodniczącego Rady Nadzorczej Energi oraz prezesa Stoczni Gdańskiej.

Nowy prezes Pomorskiej Kolei Metropolitalnej

Rada Nadzorcza spółki „Pomorska Kolej Metropolitalna” przyjęła rezygnację dotychczasowego prezesa Krzysztofa Rudzińskiego. Jego następcą został Grzegorz Mocarski, pełniący dotychczas funkcję zastępcy dyrektora Departamentu Rozwoju Gospodarczego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego oraz Przewodniczącego Rady Nadzorczej PKM.

Współpraca Rolls­‑Royce oraz Akademii Morskiej

Studenci Wydziału Mechanicznego Akademii Morskiej w Gdyni uzyskają możliwość odbywania staży, praktyk w zakładach Rolls­‑Royce’a – firmy specjalizującej się w produkcji silników oraz systemów napędowych w przemyśle lotniczym oraz stoczniowym. Współpraca będzie również dotyczyła uczestnictwa przedstawicieli firmy w tworzeniu programów dydaktycznych.

Jubileuszowa – 10 edycja infoShare

W dniach od 18 do 20 maja odbyła się kolejna edycja największej w Europie Środkowej i Wschodniej konferencji dotyczącej nowych technologii. W imprezie udział wzięło ponad 100 prelegentów oraz około 5 tys. uczestników.

Plany budowy pływającego terminalu gazowego w Zatoce Puckiej

Gaz­‑System rozważa budowę terminalu przeładunkowego w Zatoce Puckiej o zdolnościach przeładunkowych sięgających 10 mld m3 gazu rocznie. Jest to kolejna inwestycja, służąca stworzeniu technicznych możliwości transportowania gazu z różnych źródeł. Ich celem, poza poprawą bezpieczeństwa energetycznego, jest zapewnienie spółce elastyczności w pozyskiwaniu surowca, prowadzącej do poprawy pozycji rynkowej. Od 2015 r. podobna instalacja funkcjonuje na nabrzeżu portu w Kłajpedzie na Litwie.

Ostrołęka wraca do łask

Zarząd Energi uchylił decyzję o zawieszeniu rozbudowy elektrowni w Ostrołęce o nowy blok węglowy o mocy 1000 MW. W 2012 r. koszt inwestycji szacowano na około 6–7 mld zł. Decyzja zarządu Energii pozwoli na opracowanie struktury finansowania oraz wyłonienie wykonawcy generalnego.

Izba Celna w Gdyni z Certyfikatem Jakości

Jako pierwsza w Polsce Izba Celna w Gdyni uzyskała certyfikat jakości przyznany przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Okazją do wręczenia było oficjalne otwarcie nowej siedziby Oddziału Celnego „Terminal Kontenerowy”.

Pierwsi inwestorzy w podstrefie „Lębork” SSE

Trzy przedsiębiorstwa: PPH AMG Sp. z o.o., AJ FOOD Sp. z o.o. oraz GRUPA SPORTEX S.C. Tomasz Mechliński, Krzysztof Wojciechowicz, Łukasz Mechliński uzyskały zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej w utworzonej w styczniu 2015 r. podstrefie. Firmy zadeklarowały inwestycje w łącznej wysokości około 35 mln złotych oraz utworzenie 38 nowych miejsc pracy.

INTERREG Changes the Baltic Sea Region. Stories That Inspire

W dniach 23–24 maja 2016 r. w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku odbyła się konferencja prezentująca rolę programów INTERREG w rozwoju obszaru Morza Bałtyckiego. Imprezę w ramach Polskiej Prezydencji w Radzie Państw Morza Bałtyckiego zorganizowało Ministerstwo Rozwoju, sekretariaty programów Interreg 2014–2020 (Południowy Bałtyk, Region Morza Bałtyckiego, Centralny Bałtyk) oraz sekretariat Programu Interact.

Forum Przedsiębiorstw

Agencja Rozwoju Pomorza zorganizowała kolejną, 11. już edycję imprezy znanej wcześniej jako Pomorskie Forum Przedsiębiorczości. W spotkaniu, którego celem jest transfer informacji wzięło udział ponad 400 przedsiębiorców. Wśród zaproszonych ekspertów znaleźli się m.in.: przedstawiciele Microsoft, Grant Thornton, BZ WBK, X-Trade Brokers czy Open Finance SA.

Targi militarne w AmberExpo

W dniach 20–22 czerwca odbyły się XIV Bałtyckie Targi Militarne. Impreza jest organizowana we współpracy z Dowództwem Generalnym Rodzajów Sił Zbrojnych i Inspektoratem Marynarki Wojennej jest objęta honorowym patronatem Ministra Obrony Narodowej.

Nowe kontrakty w Stoczni Nauta

Stocznia podpisała dwie nowe umowy na budowę trawlerów rybackich. To kolejne z 14 zakontraktowanych do tej pory tego typu jednostek. Prace będą realizowane w Zakładzie Nowych Budów, który specjalizuje się w budowie jednostek dla rybołówstwa.