Ciągła niepewność i permanentna zmiana – takie określenia nasuwają się po analizie globalnych trendów na rynku pracy. Obecnie nie jesteśmy w stanie wskazać, które branże będą odnotowywać największą dynamikę zatrudnienia w perspektywie dwóch dekad. Możliwe, że jeszcze takowe nie powstały! Czy dwadzieścia lat temu ktoś był w stanie przewidzieć, jakie będą poziomy zatrudnienia w roku 2010, chociażby w sferze telefonii komórkowej? Ponadto nie wiemy, na jakie konkretne kwalifikacje zawodowe branże te będą tworzyć zapotrzebowanie. Postęp technologiczny jest tak szybki, iż w niektórych dziedzinach wiedza zdobyta na pierwszym roku studiów staje się nieaktualna już przed ich ukończeniem. Konieczne jest permanentne dostosowywanie posiadanych kwalifikacji, zarówno w postaci wiedzy, jak i umiejętności zawodowych. Jak zatem w świecie coraz szybszych i ciągłych przeobrażeń przygotować się na wyzwania rynku pracy za dwadzieścia lat?
Wydaje się, iż w przyszłości najważniejsze będzie posiadanie uniwersalnego szkieletu kompetencji kluczowych, takich jak: umiejętność uczenia i oduczania się, przedsiębiorczość, kompetencje matematyczne czy interpersonalne. Dopiero na tak wykształconej trwałej bazie będziemy w stanie układać, ale i burzyć konkretne zestawy kwalifikacji, na które będzie w danej chwili zapotrzebowanie. Przewartościowanie to jest niezmiernie istotne z punktu widzenia systemu edukacji, którego główną rolą nie będzie już dostarczanie wiedzy i konkretnych umiejętności. Ponadto, po ukończeniu formalnej ścieżki kształcenia, o awansie na kolejne szczeble kariery będą decydować wzorce zachowań. Te niepisane normy postępowania, tworzące się w trakcie podejmowania coraz to trudniejszych wyzwań, pozwolą osiągać najwyższe pozycje zawodowe, szczególnie w obszarze zarządzania.
Niemniej jednak o wyborze ścieżki edukacji i kariery nie będą decydować jedynie obiektywne przesłanki płynące z globalnych trendów w zakresie pracy. Nie mniejsze znaczenie będą miały tu kody kulturowe i systemy wartości oraz rola, jaką odgrywa w nich praca. Konsumpcja, relacje międzyludzkie czy rozwój duchowy? Praca dla satysfakcji czy pieniędzy? Rodzina czy kariera? Przesuwanie się akcentów pomiędzy takimi dylematami będzie uwidaczniać się w poszczególnych strategiach zawodowych.
Przygotowując się na przyszłe wyzwania rynku pracy, warto też wziąć pod uwagę wymiar zbiorowy. Zasób dostępnych na danym obszarze kompetencji i kwalifikacji może określać obszary powstawania nowych miejsc pracy. Czynnik ten szczególnie nabiera na sile w czasach postępującej globalizacji. Strategie międzynarodowych korporacji coraz częściej polegają na lokalizacji poszczególnych elementów łańcucha wartości w tych zakątkach świata, które są w stanie „zaoferować” odpowiednią liczbę osób o podobnym profilu zawodowym. W tym miejscu pojawia się pytanie o zdolność do tworzenia i utrzymywania mas krytycznych kompetencji i kwalifikacji. Regiony, które będą potrafiły sprostać temu wyzwaniu, staną się niezmiernie interesujące dla korporacji globalnych, stymulując powstawanie atrakcyjnych miejsc pracy. Czy za dwadzieścia lat województwo pomorskie będzie posiadać rynek pracy, który umożliwi rozwój zawodowy i stanie się ponadregionalnym magnesem dla talentów? Niewątpliwie wysoka jakość życia związana z unikatowymi walorami przyrodniczymi oraz coraz wyższa jakość oferty kulturalnej są czynnikami, które powinny ułatwić nam to zadanie. Nie zmienia to jednak faktu, iż wysiłek identyfikowania talentów i budowania powiązań między nimi będzie zależał od dobrej współpracy instytucji obecnych w regionie.